Sigortalı çalışmakta olan Türkiye Cumhuriyeti kadın vatandaşlarına doğum yapmaları durumunda sağlanan bir maddi yardım türü olan emzirme ödeneği, doğum sonrası dönem içerisinde onları desteklemek için verilmektedir. Devletin sağladığı bu destek ücreti süt yardımı olarak da bilinir ve kadının sigortası olmadığı durumlarda sigortalı eşe ödenir. 2023 yılı süt yardımı parası yeni doğum yapmış olan anneler tarafından oldukça merak edilen bir konudur. Ayrıca süt parası olarak da bilinen bu tek seferlik ödeme, eşlerden en az birinin sigortalı olmasını gerektirmektedir. Şimdi süt yardımının tam değeri, sigortasız annelere verilip verilmediği, emzirme ödeneğinin ne kadar süreyle ödendiği ve emzirme ödeneği şartları ile ilgili soruların cevaplarını inceleyelim.
Süt parası yani başka bir adıyla emzirme ödeneği, canlı doğum yapan annelere devletin sağladığı maddi destek imkanlarından bir tanesidir. Bu yardım, sigorta kapsamına giren tüm anneler için geçerlidir ve iki adet amaca hizmet eder; çiftleri çocuk sahibi olmaya teşvik etmek ve ailelerin ebeveynliğin ilk aşamasında yaşadıkları mali yükleri hafifletmek.
Emzirme ödeneği, belirli kriterleri karşılayan bireylere sunulan bir ödenek şeklidir. Bu, bir hizmet akdi ile istihdam edilen sigortalıları ve kendi hesabına çalışanları kapsar. Yani emzirme ödeneği sigortalı olarak çalışmakta olan bir kadına kendi doğumu halinde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmektedir. Eğer doğum yapan kadın sigortalı şekilde çalışmıyorsa ancak eşi bu durumun aksine sigortalı bir işe sahipse yine bu maddi yardımdan faydalanılabilmektedir. Bunun yanı sıra sözleşme yükümlülüğü olan veya bağımsız çalışmalar gerçekleştirerek gelir veya emeklilik yoluyla tazminat alan kadınlara da emzirme ödeneği verilmektedir. Ayrıca gelir veya emekli maaşı alan bir erkeğin kayıtsız eşine de emzirme ödeneği sağlanır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda belirtilen düzenlemelere göre devlet memurları süt parası alamazlar. Süt yardımı sadece kısa vadeli sigorta kollarının kapsamına giren işçi veya sanatkâr olarak istihdam edilen kişiler için geçerlidir. Bu yardımın finansmanı Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sağlanmaktadır. Kısa vadeli sigorta kolları da kendi sistemleri içerisine devlet memurlarını dahil etmemektedir. Bu nedenle, emzirme ödeneğinin ek yardımını Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ’ndan almaları mümkün değildir.
Emzirme ödeneği, sigortalı olmayan eşinin doğum yapması durumunda sigortalı olan erkeğe veya kendisi sigortalı olan kadına verilir.
Hizmet akdi 4/a yani sigortası Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamındaki sigortalı bireyler için doğumdan önceki yılda en az 120 gün kısa vadeli prim bildirilmiş olmalıdır.
4/b kategorisinde sigorta alan kişilerin yani serbest meslek sahibi olan bireylerin de doğumlarından önceki yıl içinde kısa vadeli sigorta kolları için en az 120 gün prim ödemiş olmaları gerekmektedir. Sigorta işlemlerinde 4/b kategorisi, kişinin eski adıyla Bağ-Kur güvencesine sahip olduğu anlamına gelir. Ayrıca bu serbest meslek sahibi kişilerin genel sağlık sigortası primi de dahil olmak üzere her türlü prim ve primlere ilişkin ödenmemiş borçlarının kapatılmış olması gerekir.
Emzirme ödeneği koşulları arasında en önemli unsurlardan bir tanesi de doğum sonunda bebeğin canlı şekilde dünyaya gelmiş olmasıdır.
Sigorta poliçesi sahibi ve emzirme yardımına hak kazanmış olan kişinin çocuk doğmadan önce sigorta kapsamından çıkması durumunda dikkate alınan durumlar farklıdır. Öncelikle sigortalı bireyin doğum tarihinden önceki 15 aylık süre içinde en az 120 gün prim ödemesi yapıp yapmadığı kontrol edilir. Çocuk, sigorta kapsamı dışına çıkıldığı günden itibaren 300 gün içinde doğmuşsa çift, emzirme ödeneği almaya hak kazanır.
Annenin doğum yapmasından hemen sonra doğumun sisteme resmi olarak kayıt edilmesi ile birlikte süt giderleri için maddi destek almaya hak kazanıldığı belirlenir. Ardından, annenin banka hesabı ayrıntılı bir şekilde incelenerek, belirlenen miktarda paranın doğrudan hesabına aktarılabilmesi sağlanır. Doğum sonrasında emzirme ödeneği sisteminin kendiliğinden işlemesi için sigortalı ebeveynin sigortasının 4/a kategorisinden olması, yani Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) aracılığıyla sağlanıyor olması gerekmektedir.
Ancak anne veya babanın Bağ-Kur'a yani 4/b sigorta kategorisinde bağlı olduğu durumlarda özel bir başvuru süreci izlenmelidir. Süt yardımı başvurusunda bulunmak için bireylerin ikamet ettikleri il veya ilçedeki Sosyal Güvenlik Kurumuna şahsen gitmeleri gerekmektedir. Başvuru prosedürü, kimlik ve doğum belgelerinin sunulmasını zorunlu kılar ve bunlar en fazla 15 gün içinde işleme konur ve sonuçlandırılır.
Süt yardımı başvurusu için gerekli belgeler; başvuru dilekçesi, doğum raporu ve kimlik belgesidir.
2023 yılında süt parası tutarı 520 TL olarak belirlenmiştir. Yıllar geçtikçe, bu tutar yeni yıl sonu ödeneklerinin getirilmesi nedeniyle değişikliklere uğramıştır. Ancak, ödeme tutarının yıl içinde herhangi bir zamanda değiştirilebileceğini unutmamak önemlidir. Bu ödemelerin doğumdan sonra yalnızca bir kez yapıldığını belirtmek gerekir.
Annenin sigortalı olduğu durumlarda emzirme ödeneği anne üzerine olan banka hesabına yüklenir. Ancak anne sigortalı değilse ödenek, baba adına sistemde onaylanmış olarak görünen banka hesabına gönderilir.
Ayrıca süt parasının doğumdan itibaren en geç 2 ay içerisinde talep edilmesi gerekir. 5 yıl içerisinde talep edilmemesi durumunda da emzirme ödeneği hakkının tamamen kaybedileceğini belirtmekte fayda var. Yani doğum sonrasında hesabınıza en geç iki ay içerisinde yatırılmış olan emzirme ödeneğini paranın yatmasından 5 yıl sonraya kadar çekmezseniz bu paraya el konacaktır ve çekmeniz mümkün olmayacaktır.
Emzirme ödeneği, doğumun sisteme kaydedilmesinden itibaren en geç iki ay içinde annenin banka hesabına yatırılır. Annenin e-Devlet'e bağlı bir banka hesabı olmaması durumunda kimlik ibraz edilerek süt yardımını belirlenen PTT şubelerinden tahsil edilebilir. Ancak e-Devlet siteminde kayıtlı ve onaylanmış bir banka hesabınızın olması durumunda emzirme ödeneği bu hesabınıza yatırılır. Kayıtlı olan banka hesabınıza emzirme ödeneğinin yatırılacağı zaman yine en geç iki ay içerisindedir.
Canlı doğum sonrasında 4/a sigortalıysanız herhangi bir başvuru yapmanıza gerek yoktur. 4/b sigorta grubunda ise il veya ilçe Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ’na giderek başvuru oluşturmanız gerekir.
Doğum sonrası süt parası en geç 2 ay içerisinde hesabınıza yatırılır.
Doğum parası için bağlı olduğunuz il veya ilçenin nüfus müdürlüğüne, süt parası için 4/b sigorta kapsamındaysanız Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ’na başvurmanız gerekir.
Evet, süt parası ve emzirme ödeneği aynı anlama gelir. Aynı zamanda süt yardımı ve emzirme parası olarak da bilinir.