Ebeveynler için bebekleriyle geçirdikleri her gün sürprizlerle doludur çünkü bebekler, her gün yeni beceriler kazanır ve hızla gelişir. Bu yolculukta dönüm noktası olan dönemlerden biri de 12 aylık bebek gelişimi sürecidir. Bebekler birinci yaşlarına girerken iletişim becerileri hiç olmadığı kadar güçlüdür. Bununla birlikte bu dönemde bebeklerin zihinsel, bilişsel ve fiziksel gelişimleri de hızla ilerler. 12 aylık bebek gelişim tablosu da bu başlıklar altında incelenir. Ebeveynler, bebeklerinin gelişimini takip edebilmek ve onlara sağlıklı bir büyüme süreci sağlayabilmek için çabalar. Bu bağlamda 1 yaş bebek gelişimi için neler yapılmalı sorusunu sıkça sorarlar. 12 aylık bebek gelişimi boy kilo baş çevresi gibi ölçülerin takibi yoluyla gözlemlenebileceği gibi bebeklerin edindiği yeni beceriler yoluyla da öğrenilebilir. Peki, bir yaşına girdiğinde bebekler hangi becerileri edinir? On iki aylık bir bebeğin beslenme ve uyku düzeni nasıl olmalıdır? Bebeğinizin gelişimine dair merak ettiğiniz tüm sorularınızın cevabını yazımızın devamında bulabilirsiniz!
Bebeklerin fiziksel gelişiminin takip edilebilmesi için kullanılan en temel değerler arasında ağırlık ve uzunluk yer alır. 12 aylık bebek gelişimi boy kilo eğrileri yardımıyla gözlemlenebilir. “Büyüme eğrileri” adı da verilen “persentil eğrileri”, bebeğinizle aynı yaş ve cinsiyetteki diğer bebeklerin ortalama ve ideal değerleriyle oluşturulur. Bebeğinizin bu eğrilerin altında ya da üstünde yer alması gelişim problemlerinin erken tespiti için kullanılabilecek bir veridir. Bebeklerde boy, kilo ve baş çevresi ölçüleri cinsiyetlere göre birbirinden ayrılır çünkü kız ve erkek bebeklerin büyüme süreçleri birbirinden farklı ilerler.
On iki aylık kız bebekler için ortalama ağırlık değerleri 8900 gram ile 9600 gram arasında değişiklik gösterir. Bu değer erkek bebekler için ise 9600 gram ile 10.000 gram arasındadır. On iki aylık kız bebekler için boy uzunluğu alt sınırı 66 santimetre ve üst sınırı ise 81 santimetredir. On iki aylık kız bebeklerde ortalama boy uzunluğu 74 santimetre kadardır. On iki aylık erkek bebeklerde boy uzunluğu alt sınırı 69 santimetre ve üst sınırı ise 83 santimetredir. On iki aylık erkek bebeklerde ortalama boy uzunluğu 76 santimetredir.
Beyin gelişimi hakkında önemli fikir veren değerlerden biri olan baş çevresi ölçüsü de on ikinci ayda takip edilmesi gereken verilerden biridir. Bir yaşındaki kız bebeklerin baş çevresi ortalama olarak 44.9 santimetre kadarken bu değer erkek bebeklerde 46.1 santimetredir.
Bu değerler ortalama verilerle elde edilmiştir. Bebeğinizin ağırlık, boy ve baş çevresi ölçüleri için farklı değerlere sahip olması bir sağlık sorununa dair kesin veriler oluşturmaz. Bebeğinizin gelişim özellikleri hakkında en doğru bilgiyi çocuk doktorunuzdan edinebilirsiniz.
Bebeklerin gelişimi için en önemli noktalardan biri beslenme düzenidir. Dolayısıyla 12 aylık bebek beslenmesi nasıl olmalı sorusu ebeveynler tarafından sıkça sorulur. On ikinci ayda da bebek beslenmesinin dayanak noktası anne sütüdür. Bebekler günde ortalama üç kez emzirilebilir. Anne sütünün gelmemesi ya da yetersiz kalması durumunda formül mamalar ya da devam sütleri tercih edilebilir. Bu noktada bebeğin yaşına uygun bir formül mamanın ya da devam sütünün doktor kontrolünde seçilmesi oldukça önemlidir.
Üç kez emzirmenin yanı sıra 12 aylık bebeğin günlük beslenmesi üç ana ve üç ara öğün için ek gıdayla desteklenebilir. Bebekler bir yaşına girdiğinde önceki aylarda beslenme programına eklenen pirinç lapası, sebze ve meyve püresi, sebze çorbası gibi sıvı ve genellikle pürüzsüz formlu gıdaların yerini sebze yemekleri, etli yemekler, köfte ve civa değeri az olan yüzey balıkları gibi gıdalar alabilir. Çünkü bu dönemde bebeklerin ısırma, çiğneme ve yutma reflekslerinin gelişmesi için daha dokulu gıdaların tüketilmesi gereklidir.
On ikinci ayda bal, inek sütü ve keçi sütü gibi önceki aylarda tüketilmesi tehlikeli olan besinler de beslenme programına eklenebilir. Ancak kimi bebeklerin mide ve bağırsak gelişimi farklı ilerleyebileceği için bu dönemde de bazı bebekler süt alerjisi yaşayabilir. Bu sebeple bebeklere tek seferde sadece bir süt çeşidi tanıştırılmalıdır ve sonrasında bebeğin tepkileri gözlemlenmelidir. Karın ağrısı, gaz sancısı, ishal gibi durumlar gözlemlendiğinde keçi ve inek sütü kullanımı kesilmelidir. Bu süreçte önemli olan bebeklere işlenmiş şeker, tuz, ağır baharatlar gibi etkenler içeren gıdaların verilmemesidir.
On ikinci ayda bebekler ebeveynleriyle birlikte sofraya oturabilir, evde pişen ev yemeklerini tüketebilir. 1 yaş bebek kaç saatte bir beslenmeli sorusuna cevap ise oldukça değişkendir çünkü bu dönemde her bebeğin iştahı birbirinden farklı olacaktır. Bazı bebekler daha sık emmek isterken bazı bebekler ise katı gıdayı keşfetmeye hevesli olabilir.
Bebek beslenmesinde su tüketiminin de önemi büyüktür. Diş çıkarma döneminde ya da gıda alerjisi gibi durumlarda görülebilen ishal, bebeklerde su kaybına yol açabilir. Bu sebeple bebeklerin günlük olarak yeterli miktarda su tüketmesine özen gösterilmesi gerekir. Bir yaşındaki bebeklere günde toplam bir litre kadar su verilmesi tavsiye edilir.
12 aylık bebek gelişimi uyku düzeni büyüme ve gelişmenin normal seyrinde devam edebilmesi için en önemli etmenlerden biridir. Bir yaşındaki bebekler günde yaklaşık on dört saatlik uykuya ihtiyaç duyar. Bu ihtiyacın yaklaşık 11 saati gece uykusundan karşılanır. Kalan üç saatlik uyku ihtiyacı gündüz uykusundan karşılanabilir.
Bir yaş, bebeklerde uyku eğitimine devam edilmesi için ideal bir dönemdir. Bu dönemde bebekler ihtiyaçlarının farkına varabilir ve bunu ebeveynlerine bildirebilir. Dolayısıyla uyku saatlerini belirlemek ve uyku rutinini oturtmak mümkündür. Bu dönemde bebeklerde uyumak istememe, inat etme gibi durumlar gözlemlenebilir. Bu sebeple uyku vakti yaklaştığında loş bir ortam oluşturulması, ebeveynlerin de pijamaları giymek ve dişleri fırçalamak gibi uyku rutinlerini yerine getirmesi bebekleri uykuya gitme konusunda ikna edebilir.
Bir yaşındaki bebekler, kendi beşiklerinde uyuyor olmalıdır. Bu dönemde bebeği uyutmak için sallama gibi aktivitelerin çoktan terk edilmiş olması gerekir. Bebek beşiğine yattıktan sonra uykuya dalabilmesi için güvenle bağlanabileceği bir oyuncak sağlanması, ebeveynlerin bebek uykuya dalana kadar yanında durması uygulanabilecek yöntemler arasında yer alır.
12 aylık bebek gelişim özellikleri bebeklerin ebeveynleriyle aktif olarak iletişim kurmasına, hareket becerilerini geliştirerek dünyayı özgürce keşfetmesine ve benlik algısını pekiştirmesine olanak tanır. Bu bağlamda 1 yaş bebek gelişim özellikleri çeşitli başlıklar altında incelenebilir.
Bebekler bir yaşına geldiklerinde hiç olmadıkları kadar hareketlidir. Ev içinde ya da dışarıda gördüğü şeyleri keşfetmek isteyen bebekler, bu bağlamda özgürce hareket etme eğilimdedir. Bir yaşındaki bebekler yer değiştirmek için hızla emekleyebilir. Bununla birlikte bir yaşındaki bebekler bir yere tutunmadan ayağa kalkabilir. Bu dönemde bebeklerin bazıları destek almadan adım atmaya başlamışken bazıları ise bir yerlere tutunarak adım atabilir. Bebeklerin kasları bu dönemde fazlasıyla güçlendiği için nesneleri bir yerden bir yere taşımak ya da yuvarlanmak, yerde kaymak gibi aktiviteler onlar için oldukça kolay ve zevkli bir hal alır.
12 aylık bebek zihinsel gelişimi bebeklerin dünyayı ve ilişkileri çok daha kolay şekilde kavramasına olanak tanır. Bu dönemde bebekler için problem çözme oldukça eğlenceli bir işlemdir. Dolayısıyla bir yaşındaki bebeklerin sık sık bir şeyleri söküp taktığı, kendince oyunlar kurduğu görülebilir. 12 aylık bebek dil gelişimi de büyük bir hızla ilerler. Bu dönemde bebekler, basit kelimeleri amacına uygun şekilde kullanabilir. Aynı zamanda ihtiyaçlarını ve isteklerini anlatmak için nesnelere kendince isimler takabilir. Bir yaşındaki bebeklerin yalnızca dili kullanma becerileri değil aynı zamanda söyleneni anlama becerileri de gelişir. Artık bebeğe anlatılmak istenen şeyin gösterilmesine gerek kalmaz, yalnızca söylenmesi bebeğin anlaması ve uygulaması için yeterlidir.
Bir yaşındaki bebeklerin motor gelişimi de gözle görülür şekilde ilerler. Bu dönemde bebeklerin kaba motor becerileri geliştiği için basit fiziksel aktiviteleri yapmak onlar için fazlasıyla kolaylaşır. İnce motor becerileri açısındansa bebekler şaşırtıcı gelişim gösterir. El göz koordinasyonunun artması sayesinde bir bardağı içindeki sıvıyı dökmeden taşımak, bardaktan su içmek, çatal ve kaşığı amacına uygun şekilde kullanmak mümkün hale gelir. Aynı zamanda bu dönemde bebekler kıyafetlerini çıkarıp giyebilir. Bununla birlikte bu dönemde bebekler bir kitabın sayfalarını kendi başına düzgün şekilde çevirebilir.
12 aylık bebeğin bilişsel gelişimi onun çevresini çok daha farklı şekilde algılamasına ve anlamlandırmasına olanak tanır. Bu dönemde bebeklerde her şeyi yakından inceleme isteği oluşur. Buna insanlar da dahildir. Özellikle ebeveynlerin ses tonu, jest ve mimikleri bebekler tarafından incelenir ve kopyalanır. Bebeklerde bir yaşında taklit davranışı hiç olmadığı kadar fazladır. Bu dönemde bebeklerde yer ve yön kavramı gelişir. Bu sebeple emeklerken aniden yön değiştirme, yürürken birden durma gibi durumlar gözlemlenebilir.
Bu dönem 1 yaş bebek sosyal gelişim açısından da önemlidir. Bebekler sosyal ilişkiler kurma, iletişim başlatma gibi beceriler kazanır. Bağımsızlaşma duygusunun desteklenmesi için bir yaşındaki bebeğin park ve oyun grubu gibi alanlarda başka çocuklarla bir araya gelmesi, tanışması ve oyun kurması teşvik edilmelidir. Bu dönemde bebeklerin hayal gücü de gelişir. Etrafında gördüğü olayları anlamaya başlayan bebekler günlük aktiviteleri taklit edebilir. Örneğin telefonda konuşur gibi yapabilir, oyunlarında günlük rutinleri konu alabilir.
Bebeklerin sağlıklı gelişim gösterebilmesi için yalnızca beslenme ve uyku gibi temel ihtiyaçların giderilmesi yetmez. 12 aylık bebek gelişimini nasıl desteklerim sorusunun en önemli cevaplarından biri de oyun ve oyuncaklardır.
12 aylık bebek gelişim oyuncakları bebeklerin zihinsel gelişimini ve motor becerilerini destekleyecek nitelikte olmalıdır. Bu bağlamda bul tak oyuncaklar, yapbozlar, yapı blokları ve iç içe geçen kaplar halen bebeklerin favori oyuncakları arasında yer alır. Bebeklerin bir şeyleri sınıflandırmasına ve yerleştirmesine olanak tanıyacak oyuncaklar da bu dönemde kullanılabilir. Bu dönemde bebeğin odasına bir oyun halısı almak oldukça faydalı bir hareket olacaktır. Çünkü oyun halısı bebeğin odasında daha fazla vakit geçirmesine olanak tanırken aynı zamanda güvenli bir ortamda hayal gücünü geliştirecek oyunlar oynamasını da sağlar. Arabalar, trenler ve iş makineleri her bebek için tercih edilebilecek oyuncaklardır ancak bu noktada bu oyuncakların kolayca çıkabilen küçük parçalar içermemesine dikkat edilmesi gerekir.
On ikinci ayda bebekler suyla oynamaktan hoşlanır. Bu sebeple küçük gemiler, şişme oyun havuzları gibi oyuncaklar da edinilebilir.
On ikinci ayda bebeklerin hareket etmeye teşvik edilmesi açısından yürüme oyuncakları, ipli ve tekerlekli oyuncaklar tercih edilebilir.
On ikinci ayda bebeklerde parmakları koordine şekilde kullanma kabiliyeti arttığından dolayı tuşlu oyuncaklar da tercih edilebilir. Piyanolar, klavyeler, ksilofonlar ve davullar bir yaş için kullanılabilecek müzik aletleri arasında yer alır.
Bir yaşındaki bebeklerin çevreye dair merakı ve hareket kabiliyeti hiç olmadığı kadar yüksek olduğundan dolayı ev kazalarının yaşanma olasılığı da artar. Bu sebeple evinizi bebeğinizin güvenliğini sağlayacak şekilde düzenlemeniz önerilir. Bebeklerin erişebileceği yükseklikteki prizler güvenlik kapaklarıyla kapatılmalı, kablolar güvenceye alınmalı, çekmece ve dolaplar çocuk kilidiyle güvenli hale getirilmelidir. Masa ve sehpa gibi sivri köşeleri olan eşyalara plastik köşebent takılabilir. Aynı zamanda kapılar takozla ve pencereler de çocuk kilidiyle güvenceye alınmalıdır.
On ikinci ay, bebeklerin beslenme alışkanlıklarının yerleşmesi ve sofra adabı eğitiminin başlaması için uygun bir dönemdir. Bu sebeple bebekler mutlaka yemek saatlerinde sofrada bulunmalı, ebeveynleriyle birlikte yemek yemelidir. Bu dönem bebeklerin çatal ve kaşık kullanmaya başlamak için teşvik edilebileceği bir dönemdir ancak bebeklerden muntazam bir kullanım beklenmemelidir. Bu dönemde bebekler, çatal ve kaşığı kavrayıp besinleri bu araçlar yardımıyla ağızlarına götürmeye teşvik edilebilir. Ancak çatal ve kaşığı düşürme, besini dökme gibi durumlar da oldukça doğaldır, bu süreçte bebek cesaretlendirilmelidir. Bebeklerin sofra adabı edinebilmesi ve ebeveynleriyle birlikte yemek yeme zevkine erişebilmesi için bebeklere uygun bir mama sandalyesi sağlanması önerilir.
Bebekler bir yaşında iştahsızlık, yemek seçme gibi davranışlar gösterebilir. Bu durum ebeveynlerde beslemeyi kolaylaştırmak için ekranlara başvurma eğilimi oluşturabilir. Ancak bebeklerin iki yaşına kadar telefon, televizyon ve tablet gibi ekranlarla tanıştırılmaması önerilir. Aksi halde bebeklerde dikkat dağınıklığı gibi bazı durumlar açığa çıkabilir. Bu dönemde bebeklerin tadını, kokusunu ve dokusunu sevmediği yemekleri tüketmeye zorlanmaması gerekir.
12 aylık bebek diş gelişimi bebeklerin silikon fırça yerine kıl fırça kullanmaya başlamasına olanak tanır. Bir yaşındaki bebekler için diş fırçası seçerken bebek ağız yapısına uygun başlık özelliklerine sahip, ergonomik sapı sayesinde tutuş kolaylığı sağlayan yumuşak kıllı fırçalar tercih edilmelidir. Bebekleri diş temizliğine dair motive etmek için fırça seçimi bebeğe yaptırılabilir. Bebeğin tercih ettiği renkte olan ve sevdiği figürleri içeren diş fırçaları alınabilir.
On ikinci ayda bebeklerin rutin sağlık kontrollerinin gerçekleştirilmesi gerekir. Bununla birlikte bu dönemde bebeklerin aşı takvimi de kalabalıktır. On ikinci ayda “KPA” adıyla da bilinen “zatürre” aşısının hatırlatma dozu yapılır. Aynı zamanda suçiçeği aşısı ve “KKK” adıyla da bilinen “kızamık, kızamıkçık, kabakulak” aşıları da on ikinci ayda yapılır.
Bir yaş, bebekler için önemli dönüm noktalarından biridir. Bu dönemde bebekler emekleme becerilerini iyiden iyiye geliştirmiş olabilir. Aynı zamanda bir yere tutunmadan ayağa kalkabilen bebekler kendi başlarına birkaç adım atabilir ya da bir yere tutunarak yürüyebilir. On ikinci ayda bebekler bazı kelimeleri iletişime geçme amacıyla doğru şekilde kullanabilir. Bu dönemde bebekler kendi kendilerini besleyebilir ve kıyafetlerini giyip çıkarabilir.
Bir yaşındaki bebeklerin gelişimlerini ideal şekilde devam ettirebilmeleri için mutlaka hareket etmeye ve iletişim kurmaya teşvik edilmeleri gerekir. Bu bağlamda bebekle birlikte evi ve çevreyi keşfetmek, onu oyun gruplarına ya da parklara götürerek sosyalleşmesini sağlamak oldukça önemlidir. Bebeği yürümeye teşvik edecek oyuncaklar, bebeğin motor becerilerini ve ritim duygusunu geliştirecek müzik aletleri bu dönemde tercih edilebilir.
Bir yaşındaki bebeklerin dil gelişimi oldukça başarılıdır. Bu dönemde bebekler “anne”, “baba”, “dede” gibi basit hece tekrarlarından oluşan sözcükleri amacına uygun şekilde iletişime geçmek için kullanabilir. Aynı zamanda “atta”, “bıcı bıcı” gibi bazı aktiviteleri ve “su”, “mama” gibi ihtiyaçları belirten kelimeler de kullanılabilir.
Bir yaşındaki bebeklerin gelişiminin desteklenebilmesi için kullanılan oyuncaklar oldukça önemli bir konudur. Bu dönemde bebekler ipli ve çekçekli oyuncaklarla, ışıklı ve sesli oyuncaklarla, yapı bloklarıyla ve küplerle oynayabilir. Aynı zamanda arabalar, kitaplar ve müzik aletleri de bebekler için oldukça ilgi çekicidir.