Bebekler günden güne büyüyüp gelişirken onların kazandığı beceriler, istekleri ve ihtiyaçları da değişir. Bebeklerine ihtiyaç duyduğu bakımı sağlamak isteyen ebeveynler ise bebek gelişiminde önemli dönüm noktalarını bilmek ister. Bu bağlamda 14 aylık bebek gelişimi nasıl olur sorusu ebeveynler tarafından sıkça sorulur. 14 aylık bebek gelişimi cetveli üzerinden takip edilen boy ve kilo ölçüleri gelişim konusunda önemli ipuçları verir. Bununla birlikte bebeklerin fiziksel, zihinsel ve bilişsel kazanımları da takip edilmelidir. Peki, 14 aylık bebek gelişimi nasıl olmalıdır? Sağlıklı ve ideal şekilde ilerleyen 14 aylık bebek gelişimi için neler yapılmalıdır? Bu konuyla ilgili merak ettiğiniz tüm detayları yazımızın devamında bulabilirsiniz!
14 aylık bebek kilosu ve boyu bebeklerin gelişimlerinin takibi için kullanılan en önemli veriler arasında yer alır. Bu bağlamda bebeğinizle aynı yaş ve cinsiyetteki diğer bebeklerin ortalama ve ideal değerleri alınarak “persentil eğrileri” oluşturulur. 14 aylık bebek gelişimi boy kilo tablosu “büyüme eğrileri” adıyla da bilinen “persentil eğrileri”ni ifade eder. 14 aylık bebek kilosu kaç olmalı sorusuna cevap verebilmek için bu eğrilerden faydalanılır. Bebeğinizin bu eğrilerin altında ya da üstünde yer alması gelişim problemlerine dair önemli ipuçları verebilir.
14 aylık bebeğin olması gereken kilosu erkek ve kız bebeklere göre birbirinden ayrılır. On dört aylık kız bebekler için ağırlık alt sınırı 7500 gram iken ağırlık üst sınırı ise 11900 gramdır. On dört aylık kız bebekler için boy uzunluğu alt sınırı 71.3 santimetre şeklinde belirlenmişken üst sınır ise 81.4 santimetredir.
14 aylık erkek bebek gelişim tablosuna göre en az 73.4 santimetre ve en fazla 82.7 santimetre boy uzunluğuna sahip olmalıdır. 14 aylık erkek bebek kilosu ve boyu için belirlenen değerler doğrultusunda ağırlık alt sınırı 8200 gram ve üst sınırı ise 12400 gram şeklinde belirlenmiştir.
Bebeklerin beyin gelişimi hakkında önemli ipuçları veren bir diğer değer ise baş çevresi uzunluğudur. On dört aylık kız bebekler için baş çevresi uzunluğu 42.9 santimetre ile 48 santimetre arasında olmalıdır. On dört aylık erkek bebekler içinse bu değer 44.1 santimetre ile 49 santimetre aralığındadır.
Belirlenen bu değerler çeşitli etkenler göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. Bebeğinizin bu değerlere uygun gelişim göstermemesi bir sağlık sorununun varlığına dair kesin kanıt değildir. Gelişim değerleri genetik, çevresel etkenler, hormonlar gibi birçok değişkene bağlıdır. Bebeğinizin sağlığı ve gelişimi hakkında en doğru bilgiyi çocuk doktorunuzdan alabilirsiniz.
14 aylık bebek gelişimi ve beslenmesi birbiriyle yakından ilişkili konulardır. Bu bağlamda 14 aylık bebek beslenmesi nasıl olmalı sorusu da sıkça sorulur. 14 aylık bebek günlük beslenmesi ortalama üç kez emzirmeyi, üç ana öğün ve iki ara öğün olmak üzere beş kez katı gıda beslemeyi içerir. Anne sütünün gelmemesi ya da yetersiz kalması durumunda formül mama ve devam sütü kullanılabilir. Bu noktada bebeğin yaşına uygun formül mama ve devam sütünün doktor önerisiyle seçilmesi gerekir.
Bebekler bu dönemde evde pişen hemen hemen tüm yemekleri tüketebilir. Bebeklerin beslenme programı hazırlanırken vitamin, mineral, protein, sağlıklı yağlar ve karbonhidrat bakımından dengeli bir menü oluşturmaya dikkat edilmelidir. Bu bağlamda 14 aylık bebeğin günlük beslenmesi baklagiller, tahıllar, kırmızı et ve hamsi, istavrit gibi yüzey balıkları, mevsim yeşillikleri, sebzeler ve meyveler ile oluşturulmalıdır. Balkabağı, enginar, kereviz gibi bağışıklık sistemini güçlendiren besinler de mutlaka menüde yer almalıdır.
On dördüncü ayda bebekler büyük oranda ebeveynlerinin yemek saatlerine uyum sağlayabilir. Bu bağlamda kahvaltı, öğlen yemeği, akşam yemeği ve ara öğünler belirlenebilir. Bebekler gün boyu yeterli ve dengeli beslendiği için gece beslenmesine ihtiyaç duymaz. Ancak 14 aylık bebek gece beslenmesi nasıl kesilir sorusuna henüz bir cevap bulamadıysanız, bebek uykuya geçmeden önce emzirmeyi ya da formül mama veya devam sütüyle beslemeyi deneyebilirsiniz. Beslenmeden yaklaşık 1 saat sonra uykuya hazırlık başlayabilir.
On dördüncü ayda bebeklerin sıvı alımına da özen gösterilmesi gerekir. Bu dönemde bebekler günde ortalama bir litre su tüketmelidir. İshal ya da yaz sıcakları sebebiyle aşırı terleme gibi durumlar sonucu su kaybı yaşanırsa sıvı alımı dengelenmelidir. Bu dönemde hazır meyve suları yerine taze sıkılmış meyve suları ya da ev yapımı kompostolar tercih edilmelidir.
Keçi ve inek sütü gibi sütler, bir yaşından itibaren bebeklerin tüketmesi için güvenli sayılır. Kimi zaman bebeklerin mide ve bağırsak sistemleri bu sütleri sindirmek için yeterince gelişmemiş olabilir. Böyle durumlarda bebeklerde karın ağrısı, gaz sancısı ve ishal gözlemlenebilir. Bu sebeple bebeğiniz inek ve keçi sütlerine tamamen alışana kadar yakından gözlemlenmelidir.
Bebek beslenmesinde en önemli noktalardan biri de besinlerin içeriğidir. Bu dönemde bebekler ödüllendirilmek isteyebilir ancak ödüllendirme için işlenmiş şeker içeren gıdalar kullanılmamalıdır. Şeker, çikolata, bonbon gibi ürünler bebeklerde diş sağlığı başta olmak üzere birçok noktada zararlı olabilir. Bu sebeple bebeklerin şeker isteği pekmez, bal gibi besinlerden ve mevsim meyvelerinden karşılanmalıdır.
14 aylık bebek gelişimi için en önemli noktalardan biri de uyku düzenidir. On dördüncü ayda bebekler günlük olarak yaklaşık on dört saat uykuya ihtiyaç duyar. Bu ihtiyacın büyük bölümü gece uykusundan karşılanır. Bebekler yaklaşık 3 saatlik bir ya da iki gündüz uykusuna da ihtiyaç duyabilir.
On dördüncü ayda bebeklerde uyku düzeninin oturtulabilmesi için uyku saatlerine dikkat edilmesi gerekir. Gece uykusuna yatış için uygun saatler 18.00 ve 20.00 arasıdır. Bu bağlamda bebeklerin son gündüz uykusundan saat 17.00’dan önce uyanmış olması beklenir. Diş çıkarma ya da günlük aktiviteler sebebiyle bebeklerin uyku düzeni kayabilir. Bebekler gündüz uykusu uyumak istemiyorsa zorlanmamalıdır.
On dördüncü ay bebeklerde uyku eğitimi için de uygun bir dönemdir. Bu dönemde bebeklerin kendi odalarında ve kendi beşiklerinde uyuması beklenir. Bebeğin uyku saatine adapte olabilmesi için bazı rutinlerin belirlenmesi önerilir. Örneğin uyku vakti yaklaştığında ortam loş hale getirilebilir, ebeveynler bebekleriyle birlikte pijamalarını giyip dişlerini temizleyebilir. Ardından bebek beşiğine yatırılır. Bu dönemde de bebek uykuya dalana kadar ebeveynlerin yanında bulunması beklenebilir ancak ilerleyen dönemde bebeğin uykuya kendi kendine dalmaya alışması gerekecektir. Bebeğin kaliteli ve güvenli bir uyku çekebilmesi için bir “uyku arkadaşı” ya da “güvenli battaniye” sağlanması düşünülebilir. Pelüş oyuncaklar iyi bir uyku arkadaşı olabilir. Güvenli battaniye ise sadece bebeğe ait olan ve uyurken kullanılan battaniyedir.
14 aylık bebek gelişim tablosu yalnızca boy, kilo gibi ölçülerden oluşmaz. Bebeklerin farklı dönemlerde edindiği beceriler ve kazandıkları yeni başarılar da bebek gelişimini takip etmek için kullanılan veriler arasında yer alır. On dördüncü ayda bebekler fiziksel, bilişsel ve zihinsel açıdan birçok ilerleme kaydeder.
14 aylık bebeğin fiziksel gelişimi bebeklerin fiziksel aktivitelerini çok daha başarılı ve hızlı şekilde gerçekleştirmesine olanak tanır. Bu dönemde bebeklerin kasları giderek güçlenir ve aynı zamanda koordine şekilde hareket eder. Bu sayede bebekler yürüyebilir ve hatta koşabilir. On dördüncü ayda bebekler, içlerindeki merak duygusunu tatmin etmek için çevreyi farklı şekillerde keşfetmek isteyebilir. Bu bağlamda bebekler sandalyelere, sehpalara, masalara tırmanmak ya da mutfak çekmecelerinin kulplarını basamak olarak kullanmak gibi kimi zaman tehlikeli olabilecek aktiviteler gerçekleştirebilir. On dördüncü ayda bebekler desteklendiklerinde merdiven çıkabilir.
14 aylık bebek zihinsel gelişimi bebeklerin etraflarında yaşanan tüm olayları anlamlandırmasına olanak tanır. Bebekler, özellikle ebeveynlerinde gördüğü davranışları izler, kaydeder ve taklit eder. Bu sayede bebekler kendi günlük rutinlerini oluşturabilir, sevdiği ve sevmediği aktiviteleri belirleyebilir. Bu dönemde bebeklerin düşünceleri ve eylemleri örtüşmeye başlar. Bebekler isteklerini ve ihtiyaçlarını net şekilde anlatabilme becerisi edinir. Bu durum 14 aylık bebek dil gelişimi açısından da önemlidir. Kendi ismini net şekilde ayırt edebilen bebekler, etraflarındaki kişilerle ve özellikle ebeveynleriyle iletişime geçmek için çaba harcar. Bu dönemde bebeklerin kelime dağarcığı gelişir, anlamsız sesler yerini anlamlı ünlemlere ve hecelere bırakır. “Gel”, “git”, “al”, “tut” gibi sık kullanılan basit komutları öğrenen bebekler bu komutları aldıklarında uygulayabilir ve aynı zamanda amaca yönelik olarak kendileri de bu komutları kullanabilir.
14 aylık bebek motor gelişimi bebeklerin hem kaba motor becerileri hem de ince motor becerileri açısından büyük bir atılım gerçekleştirir. Bebekler tüm kaslarını koordine şekilde çalıştırarak fiziksel aktiviteleri başarıyla tamamlayabilir. Çeşitli objeleri kolayca taşıyabilen bebekler bu dönemde ellerini ve parmaklarını koordine şekilde çalıştırabilir. Bu bağlamda nesneleri kavramak, incelemek, fırlatmak gibi aktiviteler bebekler için kolaylaşır. Aynı zamanda çatal ve kaşık gibi araçları daha muntazam şekilde kullanmak, kalemi kontrol ederek karalama yapmak gibi ince motor becerisi gerektiren işlemler de on dördüncü ayda bebekler tarafından gerçekleştirilebilir. Bununla birlikte on dördüncü ayda bebekler giyinme ya da soyunma zamanlarında kollarını kaldırarak ya da kıyafetleri çekerek bakımverene yardımcı olmaya çalışabilir. Hatta bazı bebekler kendi kıyafetlerini çıkarıp giyebilir. Aynı zamanda bazı bebekler küçük yardımlar alarak ayakkabılarını da kendileri giyebilir.
14 aylık bebek bilişsel gelişimi açısından oldukça büyük ilerleme gerçekleştirir. On dördüncü ayda bebekler duyguların farkına varır. Dolayısıyla 14 aylık bebek duygusal gelişimi için de büyük adımlar atmış olur. Bu dönemde bebekler etraflarında bulunan kişilerin ses tonunu, jest ve mimik kullanımını inceleyerek duygular hakkında fikir sahibi olur. Mutlu bir ortamda kahkaha atmak, üzgün birine sarılmak gibi davranışlar gerçekleştirebilir. Ancak bu dönemde bebekler henüz empati yeteneği geliştirememiştir. Bu sebeple özellikle yaşıtlarıyla bir ortama girdiklerinde “mülkiyet” kavramına ve “benlik algısı”na sıkı sıkıya sarılarak paylaşımcılıktan uzak davranışlarda bulunabilirler. Bu durumun oldukça doğal olduğu göz önünde bulundurulmalıdır ancak bebeğe “benim”, “senin”, “onun” kavramları oyunlaştırma yoluyla aktarılabilir.
Bu dönemde bebekler dünyayı keşfetmek için genellikle deneme yanılma yöntemi kullanır. Bu sebeple bebekler başarısızlığa uğradığında olumsuz karşılanmamalı, cesaretlendirilmelidir. Böylece bebeklerin özgüveni kırılmaz ve merakları yok olmaz.
Önceki aylarda keşfetmek için tatma eğiliminde olan ve her şeyi ağzına götürmek isteyen bebekler on dördüncü ayda dokunma isteği duyar. Kendi yüzüne, etrafındaki insanlara, evdeki objelere ve dışarıda gördüğü şeylere dokunmak isteyen bebekler serbest bırakılmalıdır. Tehlikeli durumlarda “hayır” komutu verilmeli ve ardından bu komutun verilme sebebi basit şekilde açıklanmalıdır. On dördüncü ayda bebekler verilen komutları ve yapılan açıklamaları anlayabilir. Sebep sonuç ilişkisi kurma becerisi bakımından da gelişen bebekler tehlikelere karşı korunmalı ancak keşfedebilecek kadar da özgür olmalıdır.
14 aylık bebek zeka gelişimi için neler yapılmalı sorusuna verilebilecek en basit cevap oyunlar ve oyuncaklardır. Bu dönemde bebekler her şeyi oyunlaştırarak öğrenebilir. Bu sebeple 14 aylık bebek gelişimi için oyunlar büyük önem taşır.
On dördüncü ay bebeklerin benlik algısının yükseldiği bir dönemdir. Bu sebeple bebekler bu dönemde yaşıtlarıyla oynamak yerine kendileri oyun kurmayı tercih eder. Bu sebeple yapı blokları, iç içe geçen kaplar ve küreler, yapbozlar, bul tak oyuncaklar on dördüncü ayda tercih edilebilir. Bebeklerin ilgisini çeken mutfak araç gereçleri, alet takımları gibi oyuncaklar da bu ayda oyuncak sepetine eklenebilir. Doldurma ve boşaltma ya da özelliklere göre kategorilere ayırma temelli oyun setleri de bu dönemde tercih edilebilir.
On dördüncü ayda bebeklerin hafızasının ve dil gelişiminin pekiştirilmesi için hafıza kartları, alfabe kartları, sözcük kartları gibi araçlardan yardım alınabilir. Alfabe şarkıları, hayvan seslerini içeren şarkılar bebekler için eğlenceli ve öğreticidir.
On dördüncü ayda bebekler ebeveynleriyle saklambaç oynama ya da saklanan bir nesneyi arama gibi oyunlar oynamaktan hoşlanır. Bu dönemde bebekleri hareket etmeye teşvik etmek için sallanan at, yürümeyi teşvik eden oyuncaklar, ipli ve tekerlekli oyuncaklar tercih edilebilir.
Bu dönemde bebeklerin hayal dünyasını geliştirmek ve onları yaratıcılığa teşvik etmek için en doğru yöntem karalama yapmaktır. Bebeklerin kullanımına uygun, kimyasal içermeyen renkli boya kalemleri edinilerek bebekle birlikte karalama yapılması bebeğin ince motor becerilerinin gelişimi açısından önemli olduğu gibi aynı zamanda yaratıcılık geliştiren kaliteli bir aktivite gerçekleştirmeyi de sağlar.
Bebekler büyürken ebeveynlerin de bebeklerini tehlikelerden koruması ve bebeklerinin iyi yetişmesi için gerekli ortamı sağlaması gerekir. Bu bağlamda her dönemde bebeklerin yaşayacağı değişimler ve en sağlıklı gelişim için dikkat edilmesi gerekenler keşfedilmelidir.
On dördüncü ayda bebeklerin artan merakı ev kazalarına yol açabilir. Bu noktada bebekleri tehlikelere karşı korumak için bebeklerin erişebileceği mesafedeki prizlerin güvenlik kapağıyla kapatılması, kabloların güvenceye alınması, kapıların takozla ve pencerelerin de çocuk kilidiyle güvenli hale getirilmesi gerekir. Aynı zamanda masa ve sehpa gibi sivri köşeli mobilyalara silikon köşebent takılarak kaza riski azaltılabilir. Bebeklerin karıştırmaktan hoşlandığı çekmeceler ve dolaplar da çocuk kilidiyle güvenli hale getirilebilir. Aynı zamanda bu dönemde bebeklerde tırmanma davranışı sıkça görüldüğünden dolayı devrilme riski taşıyan mobilyalar mutlaka sabitlenmelidir.
On dördüncü ayda bebeklerin merakı artıyor olsa da bununla birlikte fobileri de gelişebilir. On dört aylık bebeklerde özellikle su fobisi sıkça görülür. Bu dönemde bebekler banyo yapmaktan, denize ya da havuza girmekten korkabilir. Bu gibi durumlarda bebek bu aktiviteleri yapmaya zorlanmamalıdır ancak telkin yoluyla rahatlatılmalıdır. Banyo korkusunun aşılması için bebeğin ilgisini çekecek oyuncaklar ya da banyo ürünleri edinilebilir. Banyo zamanında önce bebekle birlikte bebeğin oyuncağı yıkanarak bebeğe güven hissi verilebilir.
On dördüncü ay, bebekler için duygusal anlamda iniş çıkışlı bir süreç olabilir. Çünkü bu dönemde bebeklerde öfke patlamaları sıkça görülür. Tutturma, çığlık atarak ağlama, hırçınlık gibi durumlarda bebeğe sert tepkiler verilmesi durumu daha da kötü hale getirmekten başka bir işe yaramaz. Böyle durumlarda sakin kalınması, bebekle iletişime geçmeye çalışılması gerekir. Kaygı ve öfke gibi durumların önlenmesi için bebeğe seçenek sunulmalıdır. Bu sayede bebek kendini daha güvende hisseder ve kontrolün kendisinde olduğunu düşünür.
On dördüncü ay diş gelişimi açısından da önemli bir aydır. Hali hazırda çıkmış olan dişlerin sağlığı ve gelecek yeni dişlerin kolayca çıkabilmesi için bebeklerin diş temizliğine özen gösterilmesi gerekir. Bu dönemde yumuşak kıllı bebek fırçaları kullanılabilir. Seçilen diş fırçasının bebeğin ağız yapısına uygun olması ve kullanım kolaylığı için ergonomik bir sapa sahip olması önemlidir.
On dördüncü ayda bebeklerin yürüme becerileri de gelişir. Bu noktada ebeveynlerin bebeklerindeki ayak problemlerine karşı dikkatli olması gerekir. Bebeklerde içe ya da dışa basma, düztaban, bacak eğriliği gibi durumlar gözlemleniyorsa en kısa sürede bir doktora başvurulması gerekir.
On dördüncü ay bebeklerin sofra adabı öğrenmesi için uygun bir dönemdir. Bu dönemde bebeklerin ebeveynlerinin öğünlerine eşlik etmesi, kendilerine ait tabak, bardak, kaşık ve çatalla kendi yemeklerini yemesi özgüven kazanımı ve sofra kuralları açısından oldukça önemlidir.
On dört aylık bebekler, dil gelişimi açısından da önemli gelişme kaydeder. Bu dönemde bebekler “anne”, “baba”, “hala” ve “dede” gibi basit hece tekrarlarından oluşan kelimeleri söyleyebilir. Aynı zamanda “mama”, “su”, gibi ihtiyaçlarını da belirtebilir. Bebekler bu dönemde sık duydukları “gel”, “git”, “tut”, “al”, “yat” gibi komutları da kullanabilir.
On dördüncü ay bebeklerin dil gelişimi açısından anlama ve konuşma becerilerinin arttığı bir dönemdir. Bu dönemde bebekler “anne” ve “baba” gibi kelimelerin yanı sıra “mama” ve “atta” gibi kelimeleri de kullanabilir. Aynı zamanda “gel”, “git” gibi basit komutları da anlayabilir ve kullanabilir. Bu bağlamda on dört aylık bebeklerin ortalama 6 kelime kullanabildiği söylenebilir.
On dört aylık bebekler kendilerine verilen komutları anlama ve yerine getirme, etrafındaki insanların duygularını fark etme gibi noktalarda beceri kazanır. Bu bağlamda on dördüncü ayda bebeklere sofra adabı, duygu kontrolü, sağlıklı iletişim gibi değerler aşılanabilir.
Bebeklerin gelişim özelliklerinin takibi için kullanılan verilerden biri de ağırlıktır. On dört aylık kız bebeklerin ağırlıklarının en az 7500 gram olması beklenir. Bununla birlikte on dördüncü ayda kız bebekler için belirlenen ağırlık üst sınırı da 11900 gramdır. Bu değerler on dört aylık erkek bebekler için en az 8200 gram ve en çok 12400 gram şeklinde belirlenmiştir.