Gebelikte ve Doğum Sonrasında Psikolojik Sorunlar

Gebelik ve doğum süreci bir annenin ve babanın hayatında büyük değişimlere sebep olabilmektedir. Bu değişimler ebeveynlerin bebeklerine kavuşmalarının mutluluğu ile beraber bazen daha farklı duygusal durumlara da yol açabilmektedir. Anne adaylarının bu süreçte geçirdikleri fiziksel, ruhsal ve sosyal değişimler bazı durumlarda doğum sonrası hüzün ve gebelikte ruhsal değişimler olarak hayata yansıyabilirler. Peki, gebelikte görülen ruhsal sorunlar hangileridir ve gebelikte görülen ruhsal sorunlar geçer mi? Bu ve buna benzer sorularınızın cevaplarını sizler için derledik.

Gebelikte Ruh Hali Değişimleri Normal Midir?

Evet, gebelikte ruh hali değişimleri genellikle normaldir. Hamilelik, bir kadının yaşamında hormonlara bağlı olarak hem fiziksel hem de duygusal değişimlere neden olan bir dönemdir. Eğer vücut, bu değişimlere uyum sağlayamazsa, hamile kadınlarda yaşama isteğinin kaybolması, bebeği istememe, kendini değersiz hissetme gibi bazı istenmeyen düşünceler gelişebilir.

Bu tür düşünceler 2-3 haftadan uzun sürerse, depresyon veya diğer ruhsal bozukluk belirtileri ortaya çıkabilir. Bu durumda, mutlaka psikiyatrik yardım almak önemlidir. Bu gibi durumlarda doktora başvurmak ve eğer gerekli ise yardım almak önemlidir.

Gebelikteki Ruhsal Durum Değişikliklerinin Sebepleri Nedir?

Gebelikte ruhsal değişimler yorgunluk ve halsizlik, stres, vücuttaki metabolizma ve hormon seviyelerinde değişikler nedeni ile olabilmektedir. Hormon seviyelerindeki değişimler sinir sisteminde iletim ile sorumlu olan nörotransmiter isimli hücreleri etkilemekte ve gebelikte ruhsal durum değişikliklerine sebep olabilmektedir.

Gebelik Dönemlerine Göre Ruhsal Değişimler

Gebelik sürecinde bazı ani ruhsal değişimler yaşamak oldukça normaldir. Bu gebelikte görülen ruhsal bozukluklar hamileliğin 3 aylık periyotlarında farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedirler.

Gebelikte İlk 3 Aylık Periyotta Görülen Ruhsal Değişimler

Gebeliğin ilk 3 aylık dönemde anne adayı, belki de kendi farkında olamayacağı önemli değişikliklere maruz kalabilir. Bu süreçte bir kadın, bebeğini kaybetme endişesine kapılabilir. Aynı zamanda, yeni bir hayatın sorumluluğunu üstleneceği için olgunluk ve hazır olma kaygıları yaşayabilir. Bu durum özellikle genç annelerde veya beklenmeyen hamileliklerde daha fazla kaygıya neden olabilmektedir.

Gebelikte İkinci 3 Aylık Periyotta Görülen Ruhsal Değişimler

İlk dönemdeki stres ve kaygıyı aştıktan sonra anne adayları, gebelikte ikinci 3 aylık dönemde ruhsal değişimler yaşamaya başlar. Hamileliğin bu evresinde yaşanan ruhsal değişimler, ilk döneme kıyasla genellikle daha hafiftir. Vücutta ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler nedeniyle anne adayı, artık kendisinin ve hamileliğinin farkına varmaya başlar. Bu dönemde alınan kilolar, kişiyi ayrıca strese sokabilir ve beğenilme kaygısı olan bireyler için endişe kaynağı olabilir. Bu da kendine olan saygılarında ve özgüvenlerinde azalmalara, aynı zamanda beden algısının bozulmasına neden olabilir. Bu dönemde annelik duyguları daha da belirginleşir ve anne, çevresindeki tüm uyarılara karşı aşırı duygusal tepkiler verebilir.

Gebelikte Üçüncü 3 Aylık Periyotta Görülen Ruhsal Değişimler

Gebelikte üçüncü 3 aylık dönemde anne adayının daha önceki dönemlerde hissettiği fiziksel değişimlere yönelik hislerinde ve bebeği kaybetme korkusunda bir azalma gözlemlenir. Ancak, doğum yaklaştıkça anne adayları yeni endişeler geliştirmeye başlayabilir. Bu endişelerden en yaygın olanı ise doğumdan korkmakla ilgilidir. Yeni doğacak bebeğin sorumluluğu, annede daha fazla endişeye neden olabilir. Hem anne hem de baba, çocuklarını nasıl yetiştirecekleri konusunda stres yaşayabilmektedirler.

Gebelikte Görülen Ruhsal Sorunlar

Gebelikte ruhsal durum, dönemden döneme değişiklikler gösterebilmektedir. Son derece normal olan bu durum, anne adaylarında daha fazla kaygıya ve daha fazla strese neden olabilir. Peki, gebelikte görülen ruhsal sorunlar hangileridir?

Hamilelikte Stres

Hamilelik, bir kadının neredeyse tamamen farklı bir yaşam aşamasına geçişidir. Bu süreçte artan sorumluluklar ve anne psikolojisi bireyi strese sokabilir. Bu dönemde anne adayları hem kendisi hem de bebeğiyle alakalı çeşitli endişeler duyabilir. Bu durum annenin, sosyal ve kişisel hayatını büyük ölçüde etkileyebilmektedir.

Anne adayı, hamilelik sürecinde annelikle ilgili belirli kaygılar geliştirmeye başlar. Mükemmel bir anne olma, hata yapmama, yetersiz hissetme, çocuğunun diğerlerinden daha zeki ve sağlıklı olmasını isteme gibi düşüncelerle başa çıkmak zorunda kalabilir. Bu tür kaygılar, bireyin kendini değersiz ve yetersiz hissetmesine neden olabilir. Bu tarz konular hakkında sürekli negatif düşüncelere kapılmak, uykusuzluğa ve düzensiz beslenmeye yol açabilir. Aşırı kaygı düzeyi, özellikle eşler arasında, kişiler arasındaki iletişimi bozabilir. Hamilelikte stres ve ruhsal değişimler son derece normal olsa dahi anne adayının sağlığı adına doktoru ile bu düşünceleri ve endişeleri paylaşması bu süreçte büyük önem taşımaktadır.

Hamilelik Depresyonu

Gebelikte görülen ruhsal sorunlardan bir diğeri de hamilelik depresyonudur. Bu durum, hamilelik ile beraber ortaya çıkan uyum sağlama çabalarından kaynaklanan stres durumunun anne adayının sürekli olarak huzursuz ve mutsuz hissetmesi olarak tanımlanabilmektedir. Hamilelik depresyonu, gebeliğin direkt olarak yol açtığı bir durum olmasa bile genetik yatkınlığı olan kadınlarda depresyonun tetiklenmesi ile olabilmektedir. Bu dönemde hormon seviyelerinin büyük ölçüde değişmesi de depresyonu tetikleyebilmektedir. Anne adaylarında bu süreçte mutsuzluk, alınganlık, kaygı, stres ve takıntılar gözlemlenebilir. Anne, çocuğuna zarar verme veya kendisine bir şey olma gibi düşünceleri obsesif bir şekilde yaşayabilir. Aynı zamanda kendi yaşamlarıyla ilgili endişeler de yaşayabilirler; çalışan anneler özellikle kariyerleri konusunda büyük ölçüde endişe duyabilirler ve bir çocuğa sahip olmanın hayatlarında bir dönemin sonu olduğunu düşünebilirler. Bu durum, anne adayının gerekli psikolojik desteği alması ile beraber yok olacak seviyelere kadar azaltılabilmektedir. Bu nedenle hamilelikte depresyon durumunda bir doktora başvurmak önemlidir.

Doğum Sonrasında Görülen Ruhsal Değişimler ve Nedenleri

Doğum sonrası dönem lohusa dönemi olarak da bilinmektedir. Lohusalıkta ruhsal değişiklikler ve doğum sonrası yaşanan psikolojik sorunlar, yeni anneler arasında oldukça yaygındır ve normal olarak karşılanmaktadır. Doğum sonrası depresyon veya postpartum depresyon, birçok farklı sebep ile ortaya çıkabilmektedir.

Yalnızca gebelikten kaynaklı olmayan postpartum depresyon, annenin daha önce yaşadığı travmalar, genetik psikolojik rahatsızlıklar ve gündelik hayattaki çeşitli stres faktörleri de postpartum depresyonu tetikleyebilmektedir. Beyinden salgılanan hormonlar, kişinin direkt olarak ruh halini etkileyebilmektedir. Hamilelik sürecinde değişen hormon seviyeleri annenin beyin kimyasını da etkilediğinden doğum sonrası mutsuzluk ve doğum sonrası yaşanan psikolojik sorunlara neden olabilirler. Postpartum depresyonda görülen yaygın belirtiler alışılmadık hüzün/keder duyguları, ağlama, değersizlik, umutsuzluk, karamsarlık, sosyal izolasyon, cinsel istekte azalma, dikkat zayıflığı, kararsızlık, intihar düşünceleri, iştahta azalma ya da artma ve buna bağlı kilo değişiklikleri, uyku düzeninde değişiklikleri içerir. Aynı zamanda annenin kendisi veya bebekle ilgilenemediğine inanması, sabahları enerjik hissetmemesi, suçlu ve yetersiz hissetmesi, odaklanma konusunda güçlük yaşaması ve bebeğe/kendine zarar verme düşünceleri yaşaması da doğum sonrası yaşanan psikolojik sorunların belirtisi olabilmektedir. Doğum sonrası psikolojik sorunlar yaşamak oldukça normaldir ve annenin bu süreçte gerekli yardımı alması ve bebekle olabildiğince yalnız kalmaması büyük önem taşımaktadır.

Gebelikte ve Doğum Sonrasında Ruhsal Sorunların Tedavisi

Gebelikte görülen ruhsal bozukluklar ve doğum sonrası yaşanan psikolojik sorunlar anne adayları arasında fazlasıyla yaygındır. Bu durumların tedavi edilmesi ise anne ve bebek açısından fazlasıyla büyük önem taşımaktadır. Peki, gebelikte görülen ruhsal sorunlar için ne yapmalı veya gebelikte görülen ruhsal sorunlar geçer mi?

Gebelik depresyonunda tedavi genellikle bireye özgü bir şekilde ilerlemektedir. Hafif orta seviyelerde depresyon yaşayan anne adaylarında genelde psikoterapi, hayatı düzene sokma ve sosyal desteği arttırma gibi yöntemler izlenmektedir. Orta ağır seviyelerde gebelik depresyon tedavisinde ilaç tedavisine başvurulması gerekebilmektedir.

Doğum sonrası depresyon veya postpartum depresyon tedavisinde hafif belirtiler söz konusu olduğunda genellikle psikoterapi ve sosyal destek yeterli olmaktadır. Bunların mümkün olmadığı senaryolarda ilaç kullanımına başvurulması önemlidir. Uyku düzeninin sağlanması postpartum depresyon tedavisinde şarttır.

Aynı zamanda doğum sonrası depresyon tedavisi alan annelerin bebeklerini emzirmeleri bağ kurulması için büyük önem taşır ve şiddetle tavsiye edilir. İlaç kullanan annelerde emzirme durumunda ilaçlarda gerekli düzenlemeler ve doz ayarları yapılabilmektedir.

Tedavi Edilmeyen Psikiyatrik Bozuklukların Anne ve Bebeğe Etkileri

Gebelikte ve doğum sonrasında tedavi edilmeyen psikiyatrik bozukluklar hamilelik sürecinde hem anne hem de gelişmekte olan bebeği olumsuz yönde etkilemektedir. Hamilelik sürecinde annede kişisel bakımda azalma, kilo kaybı, düzensiz beslenme ve hatta şeker hastalığının başlaması gibi durumlar gebeliğin sağlıklı gidişatını negatif etkileyebilir. Bu tarz durumlar bebeğin normalden zayıf doğması, erken doğum, bebekte sinir sisteminin yeterince gelişememesi ve duygusal-davranışsal gelişiminin olumsuz etkilenmesi gibi sorunlara yol açabilir.

Doğum sonrası dönemde ise ruhsal hastalığı tedavi edilmeyen bir annenin bebeğine yeterli ilgiyi göstermekte zorlanmasına sebep olabilir ve bebeğe bağlanmasını olumsuz etkileyebilir. Bu durum, bebeğin duygusal ve sosyal gelişimini etkileyebilir. Bu nedenle, psikiyatrik bozuklukların hamilelik ve doğum sonrası dönemde etkili bir şekilde tedavi edilmemesi, anne ve bebeğin uzun vadeli sağlığı üzerinde ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu süreçte profesyonel yardım ve destek almak hem annenin hem de bebeğin sağlığı için büyük bir önem taşımaktadır.

Gebelik Psikolojisi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Hamileyken Ruh Hali Nasıl Olur? 

Hamilelikte anne adaylarında odaklanmada zorluk, aşırı ilgi isteme, panik ataklar, sinirlilik, huysuzluk, eleştiri kaldıramama gibi çeşitli negatif ruh halleri ve ani değişimler görülebilmektedir.

Hamilelikte Ruh Hali Değişikliği Ne Zaman Başlar?

Hamilelikte ruh hali değişiklikleri genellikle ilk 3 aylık periyotta başlamaktadır.

Gebelikte Görülen Hastalıklar Nelerdir?

Gebelik sürecinde görülen psikolojik hastalıklardan en yaygını gebelik depresyonu ve beden algısının bozulmasıdır.

Hamilelik Depresyonu Ne Kadar Sürer?

Hamilelik depresyonu tedavi edilmediği sürece doğum sonrasına kadar uzayabilir. Gebelikte ruh hali değişimleri genellikle ikinci 3 aylık periyotta hafiflemektedir.