Çocuklarda Kusmaya Ne İyi Gelir?

Çocuklarda kusma oldukça sık görülen bir semptomdur. Ailelerin çocuklarını hastaneye götürmelerinin altında yatan en yaygın nedenlerden biri kusma vakaları olarak karşımıza çıkmaktadır. Kusma vakaları pek çok sebepten kaynaklanabilir. En sık görülen bebeklerde çok kusma vakası ise viral gastroenterit denilen bağırsak enfeksiyonundan kaynaklanan kusma vakalarıdır. Çocuklarda bağırsak enfeksiyonu kusma genellikle birkaç güne etkisini yitirirken ishal daha uzun süre devam eder. 

Kusma vakaları genellikle 1 ila 5 yaşındaki çocuklar için hastalık belirtisidir. Ancak her zaman kusmanın neyden kaynaklandığını anlamak o kadar da kolay değildir. Kusma, bebeğinizin enfeksiyon kaptığının habercisi olabilir. Bebeklerde kusma mide bulantısının nedeni bağırsak enfeksiyonunun yanında reflüden de kaynaklı olabilmektedir. Yani bebeklerde enfeksiyon kusma yapar mı sorusunun cevabı evettir. 

Bebeğiniz enfeksiyon kaptığında sizin hastalık anınızda kustuğunuzdan daha fazla kustuğunu gözlemleyebilirsiniz. Hatta bebeğiniz kendi akranlarından daha fazla kusma eğiliminde olabilmektedir. Bebeğinizin kusmasını gözlemlemek her ne kadar stresli bir durum olsa da çocuklar hızlı bir şekilde iyileşme eğilimi gösterebilmektedir. 

Bu yazımızda, bebeklerde kusma çeşitleri nelerdir, çocuklarda kusmayı ne keser, çocuklarda kusmaya ne iyi gelir gibi soruların cevaplarını ayrıntılı bir şekilde gözlemlerken aynı zamanda bebeklerde çok kusma neden olur, çocuklarda kusma nasıl geçer gibi soruları da ayrıntılı bir şekilde öğrenebileceksiniz.

Çocuklarda Kusma Sebepleri

Bazı kusmalar zararsızken bazıları çocuğunuz için oldukça zararlı olabilmektedir. Aynı zamanda bazı kusmalar kısa sürede etkisini yitirirken bazıları devamlı kendini tekrarlayabilmektedir.  

Çocuklarda kusma mide bulantısı aşağıdaki belirtilerden kaynaklanabilmektedir. 

Çocuklarda Bağırsak Enfeksiyonu Kusma

Gastroenterit bebeğinizin sindirim sisteminde ortaya çıkan enfeksiyona verilen addır. Bu enfeksiyon genellikle viral bir enfeksiyonken bazen de bakteriyel bir enfeksiyon olarak karşımıza çıkmaktadır. Gastroenterit özellikle çocuklar arasında kolayca bulaşabilen bir enfeksiyonken aynı zamanda kusmaya, ishale, ateşe ve karın ağrısına neden olmaktadır. 

Çocuklar ve bebekler gastroenteritten kaynaklı su kaybına daha yatkındır. Eğer bebeğiniz henüz 6 aylık veya daha düşük yaştaysa ve gastroenteritten kaynaklı rahatsızlandığını düşünüyorsanız hemen doktora baş vurmanız gerekmektedir. 

Retro virüsü, bebeklerde şiddetli bağırsak enfeksiyonuna neden olan en yaygın virüslerden biridir. Ulusal Aşılama Programı kapsamında aşısı mevcut olan bu virüse karşı çok geçmeden bebeğinizin aşısını yaptırmanızı tavsiye ederiz. Ek olarak daha büyük çocuklardaki bağırsak enfeksiyonu, daha çok soğuk havalarda görüldüğünden bu adı almış kış kusma hastalığı olarak bilinen norovirüsten kaynaklanmaktadır.

Çocuklarda Yemek Zehirlenmesi Kusma

Yemek zehirlenmesi bozulmaya yakın yiyeceklerde bulunan virüs ya da bakterilerden kaynaklanmaktadır. Belirtileri gastroenterit belirtilerine benzerdir ama daha şiddetlidir. Bebeğiniz veya küçük çocuğunuz yemek zehirlenmesinden dolayı su kaybı yaşamaya yaşça büyük çocuklardan daha yatkındır. Dolayısıyla, bebeğinizin veya çocuğunuzun susuz kalmamasına ekstra özen göstermelisiniz.

Çocuklarda Zehirlenme Kusma

Çocuklar sıklıkla bilinmedik objeleri ağızlarına soma eğiliminde olduklarından zehirlenmeye daha yatkındırlar. Evde bulunan çoğu eşyalar yutulduğu zaman zehirleyebilmektedir. Bebeğiniz zehirlenme durumunda mide bulantısı, kusma, uyuşukluk, nöbet veya nefes almada zorluk gibi belirtiler gösterebilir. 

Eğer çocuğunuzun herhangi bir madde yuttuğundan şüpheleniyorsanız hemen en yakın sağlık kuruluşuyla irtibata geçiniz. Eğer tıp uzmanı değilseniz kesinlikle çocuğunuzu kusturmaya çalışmayınız!

Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Kusma

Kusma, çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu (İYE) belirtisi olabilir. Genellikle küçük çocuklarda görülürken semptomları belirsiz olmasına rağmen ateş, bitkinlik, sinirlilik, idrar kanallarında ağrı, idrarda azalma ve koku gibi semptomları içerebilir. 

Çocuklarda Apandisit İltihabı Kusma

Apandisit iltihabı acilen tedavi edilmesi gereken hastalıklar arasındadır. Eğer çocuğunuz apandisit iltihabından kaynaklı kusma vakası yaşadığından şüpheliyseniz hemen vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna gitmelisiniz. 

Apandisit iltihabı, bebeğinizin göbek deliği etrafında ağrıya neden olur ardından bu ağrı, gitgide artarak karın bölgesinde nüks eder. Apandisit iltihabından mustarip bebeğiniz, karın bölgesinde sürekli artan bir ağrı hissedebilir, iştahı kaybolabilir, kusmaya başlayabilir, dik oturduğunda ya da ayağa kalktığında ağrı ve hareket ettiğinde acı hissedebilir.

Çocuklarda İnvajinasyon (Bağırsak Düğümlenmesi) Kusma

Bağırsak düğümlenmesi olarak bilinen invajinasyon, bağırsağın bir kısmının başka bir bağırsağın bir kısmıyla, tıpkı bir teleskop gibi üst üste gelmesi sonucu meydana gelir. İnvajinasyon ciddi bir sorun olmakla beraber bağırsak tıkanıklığına sebep olup katı ve sıvı besinlerin akışını engeller. Eğer tedavi edilmezse ölüme yol açabilmektedir. İnvajinasyondan kaynaklı iç kanama geçiren çocuğunuz, aralıklı şiddetli acılar çekebilir. İç kanaması bulunan çocuğunuzda makat tarafında kanama, kanlı kusmuk, cansızlık ve devamlı uyku halinde olma gözlemleyebilirsiniz. Ancak çocuğunuzun kısa vadede aralıklarla kendini iyi hissetmesi sizi yanıltmamasına dikkat ediniz. 

Çocuklarda Bağırsak Tıkanıklığı Kusma

Bağırsak tıkanıklığı ameliyat gerektiren acil bir durumdur. Yeni doğan bebeklerde daha sık görülür. Bağırsak tıkanıklığından mustarip bebeğinizde kusma ve karın şişmesi gözlemleyebilirsiniz. Kusmuk safradan yeşile boyanmış olabilir. Daha büyük çocuklarda bağırsak tıkanıklığı invajinasyondan kaynaklanabilir.

Çocuklarda Pilor Stenozu Kusma

Pilor mide çıkışında yer alan ve öğütülmüş besinlerin on iki parmak bağırsağına (duodenum) geçişini kontrol eden kanaldır. Stenoz kelimesi de darlık anlamına gelmektedir. Stenozda meydana gelen daralma katı besinlerin akışını engeller. Bu tıkanıklık, özellikle 2 ya da 6 haftalık yeni doğmuş bebeklerde görülürken aynı zamanda yemekten hemen sonra kusmaya ve kilo kaybına veya alımında zorlanmaya neden olur. Bebeğiniz ne kadar besleseniz de hala aç hissetmeye devam edebilir. Yemeği yuttuğu an gitgide şiddetlenen kusma vakası gözlemleyebilirsiniz. Eğer bebeğiniz devamlı kusmaya devam ediyorsa hiç vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna müracaat ediniz!

Çocuklarda Kafa İçi Basınç Artışı Kusma

Kafatasındaki basıncın artması acil tıbbi gerektiren bir durumdur ve çocuğunuzda aşırı şiddetli baş ağrısı ve sürekli kusma gözlemlersiniz. Kafa travması, tümör veya menenjitten kaynaklanabilir.

Çocuklarda Menenjit Kusma

Menenjit, genellikle viral ya da bakteriyal enfeksiyondan kaynaklanan, beyni ve omuriliği saran meninks adı verilen zarın şişmesine neden olan iltihaplı bir hastalıktır. Çocuklarda nadir görülmesine rağmen ölümcül bir hastalıktır.  Menenjit, çocuğunuzda kusmaya, ateşe, baş ağrısına, boyun tutulmasına ve fotofobiye (ışık korkusuna) sebebiyet verebilir. Çocuğunuzun derisinde ovalasanız da kaybolmayan, kırmızı ve mor renkli deri döküntülerine rastlayabilirsiniz. Psikolojik etki olarak menenjit, çocuğunuzda sürekli sinir haline ve sürekli yüksek sesli ağlamaya sebep olur. Menenjitten mustarip çocuğunuzda ensede sertlik ve bıngıldakta (başın üstündeki yumuşak noktada) şişkinlik gözlemleyebilirsiniz. Ek olarak menenjit bebeklerde uykuda kusma gibi ciddi problemlere yol açabilir. 

Çocuğunuzda bu saydığımız belirtileri fark ettiğiniz an acilen ambulans çağırıp acile gitmelisiniz!

Çocuklarda Diyabetik Ketoasidoz (DKA) Kusma

Diyabetik ketoasidoz bazen çocuğunuzda diyabet hastalığı olduğunu gösteren ilk belirti olarak karşımıza çıkar. Vücudunuzda enerji olarak kullanılmak üzere glukozun hücrelere girmesini sağlayan insülinin yeterince bulunmamasından kaynaklanır. Yeteri kadar glukoz bulamayan vücut enerji olarak kullanmak için depolanan yağlara hücum eder. Bu işlem, yan ürün olarak ketonlar üretir. Ne yazık ki, ketonlar kanı çok asidik hale getirir (ketoasidoz).

Diyabetik ketoasidoz semptomları arasında su kaybı, kusma, nefes alışta hızlanma, yorgunluk ve kafa karışıklığı yer alır. Çocuğunuzun normalden daha fazla susadığını ve daha sık idrara çıktığını fark edebilirsiniz.

Çocuklarda Yemek Alerjisi Kusma

Çocuğunuzda yemek alerjisi katı besinler yemeye başlandığı zamanlarda fark edilir. İnek sütüne alerji çocuklarda kusmaya neden olan alerjilere bir örnektir. Her 50 bebekten birinin inek sütüne karşı alerjisi vardır. Ancak 3 ila 5 yaşlarında bu alerji ortadan kalkmaktadır. Herhangi bir alerjinin belirtileri arasında kurdeşen (ürtiker), kusma, ishal, dudaklarda, yüzde ve gözlerde şişme ve karın bölgesinde ağrı vardır. Bu belirtiler çocuğunuz inek sütünü içtikten birkaç dakika ila 2 saat içerisinde nüks eder. Alerjik reaksiyon şiddetliyse, çocuğunuzda potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir acil durum olan anafilaksi olabilir. Anafilaksi belirtileri arasında nefes almada zorluk, boğazda şişme, hırıltılı solunum ve çökme yer alır.

Çocuklarda Taşıt Tutması Kusma

Taşıt tutması, daha büyük çocuklarda daha yaygın görülür. Araba, tren ve uçak yolculuğunun yanı sıra sanal gerçeklik oyunları ve lunapark gezintileri de taşıt tutmasından kaynaklı kusmaya neden olabilir.

Çocuklarda Korona Kusma

Bebeklerde kusma COVID-19’dan kaynaklanabilmektedir. Semptomları arasında ekstradan öksürük, ateş, burun akıntısı ve ishal gibi semptomlar yer alır. Şimdiye kadar, çocukların COVID-19'a yakalanma olasılığı yetişkinlere göre daha düşük görünmekle beraber daha hafif semptomlar gösterme eğilimindedirler.

Çocuk Kusunca Ne Yapılmalı?

Bebeklerde kusma mide üşütmesi çoğu durumda dikkatlice gözlenip uygun önlemlerin alınmasını gerektiren bir durumdur. Hemen hemen her kusma vakasında önemli olan çocuğunuzun bol bol sıvı tüketmesini sağlayarak su kaybını önlemektir. Anne sütü, formül sütü ve oral rehidrasyon yöntemiyle çocuğunuzun sıvı kaybını önleyebilirsiniz. Ancak çok şekerli içeceklerden uzak durmalısınız. 

Çocuğunuzun su kaybını önlemek adına bir anda büyük miktarda sıvı vermek yerine azar azar sıvı vermekte yarar vardır. Yemekten alınan sıvılarla su kaybı o kadar da önlenmeyebilir ancak azar azar ve aralıklarla verilen sıvı çocuğunuzun su kaybını önlenmesine yardımcı olacaktır. 

Çocuklarda Ev Tedavisi

Bebeklerde kusma üşütme sonrası çocuğunuzun evde kalmasında fayda vardır. Kusmanın altında yatan hastalığın bulaşıcı olmadığından emin olsanız bile çocuğunuzun tekrar kendini iyi hissetmesi için birkaç güne ihtiyacı olacaktır. Çocuğunuzun daha iyi hissetmesinin sağlamak adına bağışıklık sistemini desteklemek için elinizden geleni yapmanız da önemlidir. Uyuyup dinlenmesinin yanı sıra su kaybını önlemek için çocuğunuzun bol bol sıvı tüketimini sağlayın.

Çocuk Kusarken Ne Yapılmalı?

Çocuğunuzun kusma anında sakin kalıp uygun pratik çözümler üretmeniz önemlidir. Bebeklerde fazla kusma anında çocuğunuzun aldığı sıvı miktarıyla orantılı olacak şekilde ne kadar kustuğunu not edin. Ayrıca çocuğunuzun idrar rengini de kontrol edip not alın. Koyu sarı ve turuncu renkteki idrarlar su kaybının işaretidir. Çocuğunuza kusmayı durdurmak adına reçetesiz hiçbir ilaç vermeyin. Son olarak, çocuğunuzu uyuması için teşvik edin. Siz kaldırmadığınız müddetçe birkaç saat uyuması midenin boşalmasına ve kusma ihtiyacının gidermesine yardımcı olacaktır.

Çocuğa Nasıl Sıvı Verilmeli?

Kusan çocuğunuza katı besin ya da süt ürünü vermeyiniz. Bebekler için 1 yemek kaşığı olacak şekilde her 15-20 dakikada bir sık aralıklarla emzirme yoluyla sıvı verebilirsiniz. Çocuklar içinse her 15 dakikada bir 2 yemek kaşığı sıvı verebilirsiniz.

Eğer çocuğunuzun tekrar kusmaya başlaması durumunda 20-30 dakika bekleyip sıvı vermeye devam edin. 3-4 saat içerisinde kusma gözlemlemezseniz sıvı miktarını kademeli olarak arttırabilirsiniz. 

8 saatlik evrede kusma gözlemlediyseniz bebekler için, yine aynı sıklıkla emzirmeye devam edin. Sütünüzün kalmaması durumunda 30-60 ml olacak şekilde formül sütü vermeye başlayabilirsiniz. Çocuklar içinse hafif yiyecekler vermeye başlayabilirsiniz.

Çocukların Kusması Ne Zaman Tehlikelidir?

Çocuklarda kusmanın nedenleri arasında bağırsak enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu, boğaz enfeksiyonu, apandisit, mide ülseri gibi rahatsızlıklar sayılabilir. Kusma, aslında vücudun algıladığı yabancı ve zararlı maddelerden kurtulmak için yaptığı bir savunmadır. Ancak küçük bir çocukta zorlanarak veya fazla miktarda kusma oluyorsa (bağırsak tıkanıklığının belirtisi olabilir) veya üç aydan küçük bir çocukta kusma ile birlikte ateş varsa mutlaka doktora götürülmelidir.

Bebeklerde sindirim sistemi tam olarak gelişmediği için bebekte sık sık kusma olayı gözlemlenir. Yeni doğan bebeklerin günde 3-5 kez kusması normal kabul edilir. Daha fazla kusma ise normal değildir ve doktor muayenesi gerekir. Çocukluk çağı zehirlenmelerinde de kusma görülebilir.

Çocuklarda Kusma Sık Sorulan Sorular

Kusan çocuğa ne yapmak lazım?

Öncelikle çocuğunuzun kusmasının nedenini belirlemeniz gerekiyor. Kusma, bir hastalığın belirtisi olabileceği gibi, yediklerine veya içtiklerine bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Eğer çocuğunuzun kusması sık ve şiddetli ise, ateşi varsa, baş ağrısı, karın ağrısı, ishal gibi başka şikayetleri varsa veya kusmukta kan veya sarı yeşil renk varsa mutlaka doktora göstermeniz gerekir. Eğer çocuğunuzun kusması hafif ve geçici ise, evde yapabileceğiniz bazı şeyler vardır. Çocuğunuza küçük miktarlarda ve sık aralıklarla su, sulandırılmış meyve suyu, ayran, yoğurt gibi sıvı gıdalar verin. Bu şekilde vücudun susuz kalmasını önleyebilirsiniz.

Çocuğunuza yağlı, baharatlı, kızartılmış veya asitli gıdalardan uzak durmasını söyleyin. Bunlar mideyi tahriş edebilir ve kusmayı artırabilir. Çocuğunuza patates, ekmek, pirinç, muz gibi yumuşak ve kolay sindirilebilir gıdalar verin. Bu gıdalar mideyi rahatlatır ve kusmayı azaltır. Çocuğunuza nane, zencefil veya rezene gibi bitki çayları içirebilirsiniz. Bu bitkiler mide bulantısını ve kusmayı önlemeye yardımcı olur. Çocuğunuza yemekten önce veya sonra diş fırçalamasını veya ağzını çalkalamasını sağlayın. Bu şekilde ağızdaki kötü tat ve koku giderilir ve iştah artar.

Kaç defa kusmak normal?

Bu sorunun kesin bir cevabı yoktur, çünkü kusmanın nedeni, şiddeti, süresi ve miktarı gibi faktörler değişkenlik gösterebilir. Ancak genel olarak, günde 2 defadan fazla kusma veya günde 1 saatten fazla bulantı normal kabul edilmez ve bir doktora danışılması gerekir. Bebeklerde ise, günde 3-5 kez kusma normal sayılabilir, ancak daha fazla kusma veya ateş, kanlı kusma, zorlanma gibi belirtiler varsa mutlaka doktora götürülmelidir.

Çocuk kusuyorsa doktora gitmek gerekir mi?

Çocuğunuzun kusması 24 saatten fazla sürmekteyse veya çok sık ve şiddetliyse, çocuğunuzda kusma ile birlikte ateş, baş ağrısı, boyun tutulması, karın ağrısı, ishal, deri de döküntü gibi belirtiler gözlemliyorsanız, çocuğunuz kusma ile birlikte su kaybı yaşıyorsa, hareket etmede ve solunumda güçlük çekmekte ve bilinç kaybı yaşıyorsa, alerjik reaksiyon, zehirlenme ve apandisit belirtileri gözlemliyorsanız hemen doktora başvurmalısınız.

Çocuk kusuyorsa evde kalmalı mı?

Çocuğunuz üşüttükten sonra kusuyorsa, iyileşene kadar evde istirahat etmesi gerekiyor. Hastalığın bulaşıcı olup olmadığından bağımsız olarak, çocuğunuzun kendini toparlaması birkaç gün alabilir. Bu süreçte, bağışıklık sistemine destek olmak çok önemli. Çocuğunuza bol bol uyumasını ve su kaybına karşı sıvı almasını sağlayın.