Prematüre Bebek Bakımı Nasıl Olmalıdır?

Hamilelik süreci boyunca anne karnındaki bebekler günden güne büyüyüp gelişir. Her hafta yaşamsal faaliyetleri ve vücut bütünlüğü bakımından tamamlanıp gelişen bebekler, ortalama olarak 40 haftada doğumdan sonra sağlıklı şekilde fonksiyonlarını yerine getirebilecek hale gelir. Ancak kimi zaman çeşitli sebeplerle doğum, beklenenden erken gerçekleşebilir. Bu durumda bebekler ideal gelişim sürecini tamamlayamadan doğarlar. Anne karnındaki gelişim döngüsünü tamamlayamayan bebeklerin doğumdan sonra çeşitli şekillerde desteklenmesi gerekir. Prematüre bebeklerin hastanede bakımı enfeksiyon risklerinin engellenmesi, gerekli gelişim ortamının sağlanması ve bebeğin yaşamsal faaliyetlerinin desteklenmesi şeklinde tanımlanabilir. Hastanedeki bakım profesyoneller tarafından gerçekleştirilir ancak bu özenli bakımın evde prematüre bebek bakımı ile de desteklenmesi ve devam ettirilmesi gerekir. Peki, prematüre bebeklerin bakımı nasıl yapılır? Ebeveynlerin prematüre bebek bakımında dikkat edilmesi gerekenlerle ilgili öğrenmeleri önerilen noktalar nelerdir? Konuyla ilgili merak ettiğiniz tüm detayları yazımızın devamında bulabilirsiniz!

Prematüre Bebekler İçin Bakım Rehberi

Bebekler, yaşamsal fonksiyonlarını rahatça gerçekleştirebilecekleri olgunluğa ortalama olarak 37. haftada ulaşırlar. Doğumun 37. haftadan önce gerçekleşmesi durumunda bebeklerin gelişimi ve sağlığı üzerinde bazı riskler oluşabilir. Yeni doğan prematüre bebek bakımı bu riskleri ortadan kaldırmaya ve bebeğe ihtiyaç duyduğu uygun gelişme ortamını, yani anne rahmini sağlamaya odaklanır. Prematüre bebek kuvöz bakımı bu noktada oldukça elzem olan bir aşamadır. Olumsuz etkenlerden arındırılmak için filtrelenmiş havayla beslenen, ideal sıcaklıkta tutularak bebeğin vücut ısısını kaybetmesini önleyen, nemli, gürültüsüz ve ideal ışık özelliklerine sahip olan kuvözler prematüre bebekler için bir nevi doğumdan sonra ikinci bir rahim ortamı sağlar.

Prematüre bebek yoğun bakım süreci bebeğin doğduğu haftaya ve genel durumuna göre değişiklik gösterir. 34 ila 36. haftada doğan bebeklere “sınırda prematüre bebek” adı verilir ve bu bebekler, dış dünyayla karşılaştıklarında daha az problem yaşarlar çünkü gerekli gelişim özelliklerinin birçoğuna erişmişlerdir. 32 ila 34 hafta arasında doğan bebeklere “orta derecede prematüre bebek” adı verilir. Bu bebekler, doğru bakımla gerekli gelişim özelliklerine kavuşturulabilir. 32 ila 24. haftalar arasında doğan bebekler ise “ileri derecede prematüre bebekler” olarak tanımlanır ve bu bebeklerin yoğun bir bakım sürecine ihtiyacı vardır.

Hastanede bebekler, ihtiyaç duydukları steril ortamda hassas bakım alarak uygun gelişme sürecini gösterebilir. Bu süreçte ebeveynlere evde bakım süreci hakkında bilgi verilir. Evde prematüre bebeğin bakımı elbette hastanedeki şartlarda olamayacaktır ancak ebeveynlerin bebeklerine belki de çok daha dikkatli şekilde yaklaşması gerekecektir. Prematüre bebeklerin güvenli bir ortamda, sevgiyle büyümesi ve gerekli gelişim sürecini tamamlaması için göz önünde bulundurulması gereken bazı noktalar mevcuttur.

Prematüre Bebeklerin Sağlığı ve Gelişimi

Prematüre bebeklerin bağışıklık sistemlerinin ideal seviyeye erişebilmesi için ilk 6 ay büyük önem taşır. Bu süreçte bebeklerin bulundukları ortama, temas ettikleri kişilere, kısacası etraflarındaki her etkene dikkat edilmesi gerekir. Prematüre bebeklerin gelişiminin takip edilmesi açısından ilk 2 yıl önemlidir. Bu süreçte aylık boy ve kilo, baş çevresi ölçüsü gibi fiziksel değerlerin kaydedilmesi gerekir. Aynı zamanda bebeklerin nörolojik gelişimleri de yakından izlenmelidir. Bu sayede bebekte gelişim geriliği olup olmadığı tespit edilebilir, gerekli önlemler alınabilir ve tedaviler uygulanabilir.

Prematüre bebekler, çeşitli organların ya da sistemlerin gerektiği şekilde çalışamaması sonucu kandaki bilirubin miktarının artmasıyla cildin ve gözün beyaz kısımlarının sarımsı bir renk almasıyla kendini belli eden “sarılık” hastalığına yatkındır. Bu hastalığın engellenmesi için bebeklerin güneşlendirilmesi oldukça önemlidir. Öğleden önce ve öğleden sonra 15’er dakika güneşlendirme yeterli olacaktır.

Prematüre bebeklerin bünyeleri oldukça hassastır. Bu sebeple özellikle ilk 6 ay eve misafir alınması, dışarıdan gelen kişilerin bebekle temas etmesi ya da bebeğin kalabalık ortamlara sokulması önerilmez. Yine de bu, bebeğin dış ortamlardan tamamen izole kalması gerektiğini göstermez. Güneşli ve ılık havalarda balkonda ya da terasta vakit geçirmek, ilerleyen dönemde parklarda kısa süreli gezintilere çıkmak bebek için sağlıklı olabilir.

Prematüre bebekler, ebeveynleriyle temas etmeye ihtiyaç duyar. Bu sayede sosyal ve duygusal gelişimleri sağlanmış olur. Bu sebeple kanguru, sling gibi ebeveynlerle doğrudan ve yakından temas sağlayan ürünlerin kullanımı önerilir. Bu temas anlarında bebeklerin üzerinde yalnızca bebek bezi olması önerilir, dolayısıyla bu aktivitenin sıcak havalarda ya da ortamlarda gerçekleştirilmesi gerekir. Aksi halde bebeğin vücut ısısı aşırı düşebilir. Prematüre bebeklerde vücut ısısının düşmesini engellemek için katmanlı giydirme tercih edilebilir. Aynı zamanda tercih edilen giyim ürünlerinin bebeğin bedenine uyumlu olması gerekir çünkü gereğinden büyük giyim ürünleri vücudu sarmayacağı için ısı kaybına yol açabilir. Bebek, vücut ısısını kontrol etme becerisi kazanana kadar şapka ve eldiven kullanılması tavsiye edilir. Bebekler için ideal vücut sıcaklığı 36.5-37.3 santigrat derece aralığındadır, dolayısıyla bu değerlerin altına inilmemesi ve üstüne çıkılmaması için dikkatli takip gerekir.

Prematüre Bebek Bakımında Hijyen

Prematüre bebek bakımı ve temizliği bebeğin sağlığı noktasında kilit rol oynar. Prematüre bebek bakımında hijyen, birkaç farklı başlık altında değerlendirilebilir. Bunlar bakım verenlerin hijyeni, ortam hijyeni, bebek hijyeni ve bebek eşyalarının hijyeni şeklinde sıralanabilir.

Prematüre bebeklerin bağışıklık sistemi yeterince gelişmediği için bebekler enfeksiyonlar başta olmak üzere birçok hastalık tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Bu sebeple bakım verenlerin hijyen kurallarına büyük özen göstermesi gerekir. Prematüre bebeklerle doğrudan temas eden kişilerin temas öncesinde ellerini anti bakteriyel sabunla yıkamış olması gerekir. Bununla birlikte bakım verenler dışarıdan geldiyse mutlaka kıyafetlerini değiştirmeli, vücutlarının açıkta kalan bölümlerini temizlemelidir.

Prematüre bebekler, ortamda yaşanan değişimlerden çok çabuk etkilenir. Prematüre bebeklerin sağlığının korunabilmesi ve ideal gelişme ortamının sağlanması için ortam hijyenine ve özelliklerine özen gösterilmesi gerekir. Bebeğin vücut ısısının aşırı düşmemesi ya da yükselmemesi için ortam sıcaklığının 23-25 santigrat derece aralığında tutulması önerilir. Bununla birlikte ortamın nem değerinin de ölçülmesi ve bu değerin %40’tan az ya da %60’tan fazla olmamasının sağlanması gerekir.

Premature bebek bakimi nasıl olur sorusuyla karşılaşıldığında ortam özelliklerine dair cevaplar akla ilk gelen detaylar arasında yer alır. Prematüre bebeklerin ana yaşam alanı düzenli aralıklarla havalandırılmalı ve ortama temiz hava girişi sağlanmalıdır. Tüylü ve yünlü halılar, battaniyeler kullanılmamalıdır. Ortam, anti bakteriyel ürünlerle temizlenmelidir. Kullanılan temizlik ürünleri sentetik parfüm ve petrokimyasal içerik barındırmamalıdır.  

Prematüre bebeklerin hijyeni de onların sağlığını korumak ve konforunu sağlamak için özen gösterilmesi gereken noktalar arasında yer alır. Prematüre bebeklerin bez değişiminin ortalama olarak 3 saatte bir gerçekleştirilmesi ve alt temizliği esnasında yalnızca önceden kaynatılmış ve ılımış su ile pamuk kullanılması önerilir. Pişik kremi, pudra, losyon gibi ürünlerin ilk 6 ay boyunca yalnızca pişik durumunda kullanılması gerektiği de göz önünde bulundurulmalıdır.

Prematüre bebeklerin vücut temizliği de önemlidir. Haftada 2 banyo genellikle yeterlidir. Bebeklerin banyosunda sıcak değil ılık su kullanılmalıdır. Aynı zamanda ortalama olarak ilk 4 ay boyunca bebeği uygun bir banyo süngeriyle temizlemeniz önerilir. Prematüre bebeklerin banyosunda şampuan ya da duş jeli gibi ürünlerin kullanılmasına gerek yoktur. Yıkamadan sonra bebeklerin cildinde kuruma, pul pul kabarma ve dökülme görülebilir. Bu gibi durumların engellenmesi için ihtiyaç duyulması halinde prematüre bebeklere yönelik özel olarak geliştirilen temiz içerikli nemlendiricilerin ve bebek yağlarının kullanımı tercih edilebilir. Prematüre bebeklerin tırnaklarının uzunluğuna dikkat edilmelidir. Tırnaklar, köşeleri sivri kalmayacak şekilde kısaltılmalıdır. El, ağız, yüz temizliğinde ıslak mendil kullanılmamalıdır; kaynatılmış ve ılıtılmış su ile pamuk ya da pamuklu bez tercih edilmelidir.

Prematüre bebeklerin kullandığı malzemelerin temizliği de dikkat edilmesi gereken noktalar arasında yer alır. Prematüre bebeklerin kıyafetleri bambu ya da organik pamuk liflerinden üretilmiş, kimyasal renklendirici içermeyen, yumuşak dokulu ürünler arasından seçilmelidir. Kıyafetlerin temizliği petrokimyasal kalıntı bırakabilen toz deterjanlar yerine kolay çözünebilen sıvı ya da granül ürünlerle yapılmalıdır. Kullanılan temizlik ürünlerinin temiz içerikli olması, sentetik parfüm ya da ağartıcı içermemesi gerekir. Prematüre bebeklerin kıyafetleri mutlaka ütülenmelidir. Bu sayede olumsuz etkenler ortadan kaldırılabilir.

Prematüre bebeklerin biberonu ve emziği başta olmak üzere kullandıkları tüm malzemeler her kullanımdan sonra kaynamış suyla dezenfekte edilmelidir. Aynı zamanda ilk 6 ay boyunca bebeklere tüylü oyuncaklar verilmemeli, kullanılan oyuncaklar da kaynatılmış ve ılıtılmış suyla temizlenmelidir.

Prematüre Bebek Bakımında Beslenme

Prematüre bebek bakımı beslenmesi ebeveynlerin merak ettiği konular arasında yer alır. İlk altı ay anne sütünün öneminin büyük olduğu bilinmektedir ancak erken doğum durumunda kimi zaman anne sütü gelmeyebilir. Böyle durumlarda bebeğin emme refleksi kazanması ve beslenebilmesi için prematüre bebeklere uygun şekilde üretilmiş biberon emzikleri tercih edilebilir ancak meme emme egzersizleri ve masajlarla anne sütü de sağılabilir. Anne sütünün gelmemesi ya da yetersiz kalması durumunda prematüre bebekler için özel olarak formüle edilen destekleyici mamalar kullanılabilir.

Prematüre bebeklerde çene kasları yeterince gelişmediğinden dolayı emme esnasında çabuk yorulma ve uykuya geçme durumu gözlemlenebilir. Bebeğin yeterli şekilde beslenebilmesi ve gaz problemi yaşamaması için özellikle biberonla besleme sırasında çenesinin altından desteklenmesi gerekir. Besleneme esnasında bebeğin başı her zaman 45 derecelik açıyla tutulmalıdır.

Prematüre bebek bakımı ve ihtiyaçları göz önünde bulundurulduğunda bebeklerin sık sık yarım beslenmesi gerekir. Besleme süresi uzadıkça günlük öğün sayısı azalacağından ve bu durum kilo kaybına yol açabileceğinden dolayı besleme süresinin kısa tutulması önerilir. Prematüre bebekler için ortalama 2 saatte bir gerçekleştirilen ve yarım saat süren besleme yeterlidir. Aynı zamanda prematüre bebeklerde gece beslemesi de özenli ve düzenli şekilde devam ettirilmelidir. Uyku sırasında vücut ısısının ve kan şekerinin düşmesi bebekte sağlık sorunlarına yol açabileceğinden dolayı gece beslemelerine ekstra özen gösterilmesi gerekir.

Besleme sonrasında bebeğin sırtına hafif bir masaj yapmak, bebeği hemen yatırmamak gaz sancısını ve reflü riskini azaltmaya yardımcı olur. Besleme sonrasında bebek sağ ya da sol yana yatırılmalıdır. Bu sayede kusma durumunda olası riskler engellenir.

Prematüre Bebek Bakımında Uyku

Prematüre bebek bakımında büyüme ve gelişme için en önemli aktivitelerin başında uyku gelir. Prematüre bebekler günün 15 ila 22 saatini uyuyarak geçirebilir. Prematüre bebeklerin akciğerleri yeterince gelişmediğinden dolayı solunum sıkıntısı yaşama olasılıkları artar. Özellikle uyku sırasında yavaşlayan soluk alıp verme dikkatle takip edilmelidir çünkü nefessiz kalma durumu yaşanabilir. Bu olaya “apne” adı verilir. Uyku sırasında bebeğinizin soluk alıp verişinin giderek yüzeyselleştiğini fark ettiyseniz ya da doğrudan soluk alıp verme kesildiyse, bebeğin özellikle dudakları morarmaya başladıysa en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekir. Riskli bebekler için apne yataklarının kullanılması önerilebilir.

Uyku sırasında bebeklerin yatış pozisyonu da oldukça önemlidir. Bebeklerin yüz üstü yatırılmaması gerekir çünkü bu pozisyon organları ezerek soluk alıp vermeyi güçleştirir. En doğru pozisyon sırt üstü yatırmadır. Prematüre bebeklerde ilk 1 yıl standart yastık kullanımı önerilmez ancak düz kafa yastığı tercih edilebilir. Kafa formu henüz oturmakta olduğundan dolayı bebeğin sürekli aynı tarafa, aynı pozisyonda yatırılması form bozukluklarına yol açabilir. Bu sebeple bebeğin sürekli farklı pozisyonlarda yatırılması ya da baş oyuntusuna uyumlu bir düz kafa yastığı ile yatırılması önerilir.

Bebekler uyurken vücut ısıları düşer. Bu sebeple uyku sırasında bebeğin vücut sıcaklığının takip edilmesi ve gerekli olması durumunda yün içermeyen, tüysüz bir battaniyeyle sarılması önerilir. Kundaklama da bebeklerin vücut ısılarının korunması ve kendilerini güvende hissetmeleri için önerilen yöntemler arasında yer alır.

Prematüre bebekler için ebeveynlerinin sıcaklığı ve kokusu oldukça önemlidir. Bu sebeple annenin ya da babanın göğsünde uyuma, uzmanlar tarafından sıkça önerilir. Bu sırada kanguru ya da sling gibi aracılar kullanmak daha güvenli bir uyku için idealdir. Gece uykularında bebeğin güvende kalması için ana yatağa birleştirilen ancak bebek için güvenli bir alan oluşturan “ebeveyn yanı yatak” çeşitleri tercih edilebilir.

Prematüre Bebekler Hakkında Sık Sorulan Sorular

Prematüre Bebeklerin Bakımı Nasıl Olmalı?

Prematüre bebek bakımı ebeveynler için zorlayıcı bir süreç olabilir ancak minik yavrularının günden güne güçlendiğini görmek en büyük teşvik olacaktır. Prematüre bebek bakımı oldukça özenli ve hassas bir süreçtir. Bebeğin bulunduğu ortamın ve kullandığı malzemelerin sterilize edilmesi gerekir. Bebekle temas eden kişilerin de temizlik kurallarına uyması gerekir. Bebek, kalabalık ortamlara sokulmamalıdır. Bebeğin kişisel hijyeni de önemli noktalar arasında yer alır. Haftada 2 kez banyo ve yaklaşık 3 saatte bir bez değişimi kişisel hijyen açısından önemlidir. Prematüre bebeklerin cildi çok hassas olduğu için kullanılan kıyafetlerin bambu ya da pamuk lifli olması, sentetik parfüm içeren hiçbir ürünün kullanılmaması, bebek temizliğinin yalnızca kaynatılıp ılıtılmış su ve pamuk ile yapılması gerekir. Bebeğin beslenmesinin de sık sık gerçekleştirilmesi önemlidir. Günde 15 ila 22 saatini uyuyarak geçiren bebeğe uygun bir uyku ortamı sunulması, ebeveynlerle ten temasının sağlanması da özen gösterilmesi gereken noktalar arasında yer alır.

Prematüre Bebekler Nasıl Hızlı Kilo Alır?

Prematüre bebeklerin sağlıklı şekilde büyüyebilmesi ve gelişim geriliği yaşamaması açısından kilo ve boy takibi oldukça önemlidir. Prematüre bebeklerin hızla ideal kiloya ulaşması için anne sütü oldukça önemlidir. Anne sütü, bebeğin ihtiyaç duyduğu mineral ve vitaminler açısından fazlasıyla zengindir ve anne sütünün besin değeri de yüksektir. Ancak bu besin değerinin korunabilmesi için emziren annenin kendi beslenmesine de özen göstermesi gerekir. Prematüre bebeklerin kilo kaybı yaşamaması için sık sık beslenmeleri gerekir. Anne sütünün yetmemesi ya da gelmemesi durumunda prematüre bebekler için özel olarak formüle edilen mamalar kullanılabilir. Doktor önerisiyle takviye mamalar da beslenme rutinine eklenebilir. Prematüre bebeklerin ideal kiloya ulaşabilmesi için özenli bakım gerekir. Aynı zamanda küçük masaj egzersizleri de işe yarayabilir. Bununla birlikte prematüre bebeklerin aylık olarak doktor kontrolüne götürülmesi ve kilo boy indeksi ile baş çevresi ölçümlerinin yapılması önerilir. Bu sayede gelişim takibi yapılabilir ve gerekli takviyeler sağlanabilir.

Prematüre Bebek Kaç Saatte Bir Beslenmeli?

Prematüre bebeklerin sağlıklı şekilde büyüyüp gelişebilmesi için beslenme rutini oldukça önemlidir. Prematüre bebeklerin kilo kaybı yaşamaması için sık sık beslenmesi gerekir. Beslemenin ortalama olarak iki saatte bir gerçekleştirilmesi önerilir. Anne sütüyle ya da prematüre bebekler için özel olarak formüle edilen destek mamalarıyla yarım saat sürecek bir besleme, prematüre bebekler için yeterli olacaktır. Gece beslemelerinin de aksatılmadan, özenle gerçekleştirilmesi bebek için oldukça önemlidir.

Prematüre Bebek Her Gün Yıkanır Mı?

Prematüre bebek bakımıyla ilgili merak edilen konulardan biri de hijyendir. Banyo, bebeklerin hijyenini sağlamadan en pratik ve etkili yöntemdir. Prematüre bebeklerin cildi oldukça hassastır bu sebeple özenli bakıma ihtiyaç duyar. İdeal temizlik ve cilt bakımı için prematüre bebeklerin haftada 2 kez ılık suyla yıkanması önerilir. Yıkama esnasında banyo suyuna şampuan gibi herhangi bir sıvı temizleme ürünü katılmaması gerekir. Banyo sonrasında ihtiyaç duyulması halinde temiz içerikli bir nemlendirici ürün kullanılabilir.